chalmers0197

199

Popper o przybliżeniu do prawdy

kład teoria Einsteina czy teorie kwantowe, są prawdziwe. Mimo fałszywości lub przypuszczalnej fałszywości naszych teorii, falsyfika-cjoniści w rodzaju Poppera chcieliby mówić, że nauka zbliża się coraz bardziej do prawdy. Chcę na przykład mówić, że teoria Newtona jest bliższa prawdy niż teoria Galileusza, choć obie są fałszywe. Popper pragnie sformułować pojęcie prawdoupodobnienia, za pomocą którego można byłoby uznawać, że teoria Newtona jest lepszym przybliżeniem do prawdy niż teoria Galileusza.

Popper posłużył się w tym celu pojęciem prawdziwych i fałszywych konsekwencji teorii. Nazwijmy klasę wszystkich prawdziwych konsekwencji danej teorii jej zawartością prawdziwą, natomiast klasę wszystkich fałszywych konsekwencji tej teorii jej zawartością fałszywą. Wówczas: „przyjmując, że zawartości prawdziwe i zawartości fałszywe dwóch teorii t, i tj są porównywalne, możemy powiedzieć, że 12 jest bardziej podobna do prawdy lub lepiej koresponduje z faktami niż t_1; wtedy i tylko wtedy, gdy albo (a) zawartość prawdziwa, lecz nie zawartość fałszywa, teorii t₂ jest większa od zawartości t_l5 albo (b) zawartość fałszywa t_l5 ale nie jej zawartość prawdziwa, jest większa od zawartości fałszywej t₂.”¹

Idąc dalej możemy przyjąć, że jeżeli wielkości tych dwóch klas są mierzalne (Popper ma wątpliwości co do tego założenia), to praw-doupodobnienie danej teorii jest czymś w rodzaju miary jej zawartości prawdziwej, pomniejszonej o miarę jej zawartości fałszywej. Wówczas twierdzenie, że nauka zbliża się do prawdy, można wyrazić mówiąc, że „w miarę postępu nauki, wzrasta prawdoupodobnienie tej teorii.”²

Nie sądzę jednak, aby ten zabieg pomógł Popperowi przezwyciężyć trudności wynikające z prób zastosowania korespondencyjnej teorii prawdy w fizyce. Można wykazać również, że Popperowski pogląd na naukę jako zbliżanie się do prawdy ma charakter in-strumentalistyczny, co jest sprzeczne z jego realistycznymi aspiracjami.

Rozważając rewolucyjne zmiany w fizyce zauważymy, że stare

1

   K. R. Popper, Conjectures and Refutations, s. 233.

2

   Najnowsze próby nadania pojęciu prawdoupodobnienia większej precyzji noszą wszelkie cechy zdegenero-wanego programu badawczego.