Charakterystyka hodowlana drzew leśnych (49)

Bardzo dobre efekty odnowienia jodły na powierzchni otwartej przytacza Ma-gnuski (1975). Z pełną oceną uzyskanych rezultatów należy jednak poczekać do wieku drzewostanu dojrzewającego — o czym wspomniano wyżej.

W warunkach otwartej powierzchni należy liczyć się zawsze z niebezpieczeństwem spóźnionych przymrozków i nadmiernej insolacji. Korzystne warunki świetlne, sprzyjające szybkiemu wzrostowi jodły w młodym wieku, powodują jej szybkie starzenie i wydzielanie (Meyer 1957). Dlatego mimo udatnych odnowień, wyrażających się większymi rozmiarami jodełek w pierwszych latach wzrastania na powierzchni otwartej, słuszniejsze jest, z podanych wyżej względów, wysadzanie jodły pod osłoną drzewostanu.

Wprowadzanie jodły jako domieszki pomocniczej na siedlisku boru świeżego lub boru mieszanego świeżego powinno nastąpić kilka lat przed założeniem zrębu, co jednak w praktyce jest trudne do zrealizowania. Jeżeli odnowienie jodły nie nastąpiło w podany wyżej sposób, istnieje jeszcze możliwość jej wprowadzenia w późniejszym okresie w formie poprawek, gdy sosna zapewnia już osłonę, lub pod osłoną brzozy, która z reguły pojawia się w uprawach.

Najczęściej stosowanym sposobem przygotowania gleby jest wykonanie talerzy w więźbie 1,5 x 1,5 m, a następnie sadzenie w jamkę. Do sadzenia wykorzystuje się 3-5-latki, zazwyczaj szkółkowane (por. też tab. 13 i 14).

Wybór formy zmieszania zależy, podobnie jak w przypadku innych gatunków, od udziału jodły. Jako gatunek panujący jodła tworzyć będzie tło odnowienia. Dążąc jednak do różnicowania struktury, występujące obok siebie płaty odnowienia należy formować w kształcie grup i kęp, które dzięki cięciom gniazdowym i brzegowym lub różnemu zagęszczeniu w przypadku podsadzeń przyjmują postać stożków. Gatunki domieszkowe należy wysadzać między skupieniami jodły. Jodłę jako drzewo współpanujące o udziale 30-40% należy wprowadzać kępowo w skupieniach 4-10 (15) ara na około 20-30 lat przed uprzątnięciem starodrzewu. W tym celu powinno się wykorzystywać luki, przerzedzenia i gniazda, powstałe naturalnie lub celowo przygotowane.

W przypadku osłony górnej odnowienie jodły może zajmować większe płaty, gdy jej natomiast brak, ocienienie boczne powinien zapewnić otaczający drzewostan, podobnie jak to miało miejsce w przypadku odnowień naturalnych.

W drzewostanach, gdzie udział jodły spada do około 10%, wskazane jest zmieszanie grupowe (0,5-1 ara). W przypadku domieszki pomocniczej, nie przekraczającej 5% udziału jodły, odnowienie należy wprowadzać w skupieniach odpowiadających stoisku drzewa dojrzałego, nadając im kształt zbliżony w zarysie do koła (Jaworski 1990).

Gęściejsze rozmieszczenie domieszki jodły w drzewostanach sosnowych pozwala na lepsze spełnienie roli pielęgnacyjnej, a w świerkowych zwiększa ich odporność przeciw wiatrom — zwłaszcza w wieku późniejszym.

IV, MODRZEW — Larix Mili.

Na obszarze Polski znaczenie lasotwórcze mają dwa podgatunki modrzewia Larix decidua Mili.: modrzew europejski (Larbc decidua subsp. decidua) i modrzew polski (L. decidua subsp. polonica Domin., L. polonica Racib.). W ramach pierwszego z wymienionych podgatunków wydzielono odmianę z Sudetów var. sudetica (Cies.) Domin. (Boratyński 1986) (ryc. 18 i 19).

1. Występowanie

Modrzew europejski {Larix decidua Mili.) jest gatunkiem środkowoeuropejskim, górskim reglowym, w północno-wschodnich partiach zasięgu rosnącym także na niżu i na przedpolu gór. L. decidua subsp. decidua występuje tylko w Alpach i w Tatrach, głównie przy górnej granicy lasu i w górnych partiach regla górnego, a w odmianie sudeckiej var. sudetica także w Sudetach Wschodnich, ale tam wyłącznie w reglu dolnym (Boratyński 1986).

Modrzew europejski w Wysokich Tatrach znajduje optymalne warunki na wysokości od 1100 do 1300 m npm.

^Ryc. 18. Zasięgi Pinus cemhra L., Picea abies (L.) Karst. i Larix decidua Mili. (według H. Mayera 1977)