Charakterystyka hodowlana drzew leśnych (102)

4. Odnawianie

Udział wiązów w naszych lasach jest znikomy, dlatego należy dążyć do jego zwiększenia w składzie drzewostanów na najżyźniejszych siedliskach. Szczególną wartość gospodarczą ma wiąz polny, nieco mniejszą wiąz górski. Wiąz szypułkowy nie dorównuje wymienionym pod względem wzrostu i jakości drewna, ma też mniejsze znaczenie użytkowe. Jest on jednak najodporniejszy spośród rodzimych wiązów na grafiozę. Wiąz polny i górski należą do gatunków nadzwyczaj podatnych na tę chorobę (Mańka 1981).

Wiąz występujący pojedynczo w drzewostanie obsiewa się zwykle w czasie cięć odsłaniających, wykonywanych dla gatunku głównego. Biorąc pod uwagę konkurencję chwastów i niebezpieczeństwo przymrozków, w pierwszych latach wymaga szczególnej troski.

Ze względu na niewielki udział wiązów, konieczne jest jednak stosowanie odnawiania sztucznego, głównie przez sadzenie. Glebę przygotowujemy zazwyczaj w talerze. Do sadzenia nadają się siewki jednoroczne, w warunkach trudniejszych należy stosować dwu- lub trzylatki. Glebę przygotowujemy w talerze, a sadzimy w jamkę, przyjmując więźbę 1,3 x 1,3 do 1,6 x 1,6 m.

Przy ustalaniu formy zmieszania należy się kierować ogólnymi zasadami omówionymi wcześniej, pamiętając o wyborze najżyźniejszych miejsc dla wiązu w drzewostanach, w których ma on charakter domieszki uszlachetniającej, a także o wprowadzaniu go w formie pojedynczej i grupowej. W przypadku braku samosiewów wiązu należy go wprowadzać w ramach uzupełnień po odnowieniu gatunków głównych.

Wiązy, szczególnie polny, dają często odroślą korzeniowe i z pnia (po zranieniu). Ten sposób odnawiania nie może jednak przyczynić się do utrzymania tego wartościowego gatunku. Odroślowe wiązy nie odgrywają bowiem większej roli w tworzeniu drzewostanu i produkcji drewna. Mogą one natomiast tworzyć podszyt.

W rodzimej dendroflorze występują dwa gatunki lipy: lipa drobnolistna (Tilia cordata Mili.) i lipa szerokolistna (T. platyphyllos Scop.).

1. Występowanie

Lipa drobnolistna

Obszar występowania pokrywa się w przybliżeniu z zasięgiem klonu zwyczajnego (ryc. 35). Obejmuje prawie całą Europę, dochodząc na północy do Irlandii, środkowej Szkocji, południowej Norwegii i Szwecji, Finlandii oraz na wschodzie do Uralu (do około 60° szerokości północnej) i Syberii. Na południu dociera do północnej Hiszpanii, południowej Francji, środkowych Włoch, Serbii, północnej Grecji i Konstantynopola. Występuje też na Krymie.

W górach sięga poniżej granicy lipy szerokolistnej, w Alpach Bawarskich do 1360 m npm, a w środkowych do 1500 m npm. Optymalne warunki wzrostu znajduje w krajach nadbałtyckich i w Polsce (Materiały ETH).

Lipa drobnolistna występuje na terenie całego kraju w formie domieszki, w górach sięga do wysokości 600 m npm, rzadko przekracza granicę 700 m npm. Hodowana rośnie jeszcze na wysokości 900 m npm (Pawłowski 1952).

W postaci drzewostanu jednogatunkowego występuje tylko koło Muszyny (rezerwat Obrożyska).

Lipa szerokolistna

Jest to gatunek środkowej i południowej Europy (podobnie jak jawor) (ryc. 35). Sięga do centralnej Hiszpanii, Korsyki i południowych Włoch, omija Portugalię i południową Hiszpanię. Na północy granica jej przebiega u podnóża gór środkowych Niemiec i przez środkową Polskę. Brak jej na Nizinie Węgierskiej, sięga do Morza Czarnego, występuje w zachodniej Ukrainie i Mołdawii. W Alpach szwajcarskich dociera do 1700 m npm, a w Dolnej Austrii do 1550 m npm (Materiały ETH). Optymalne warunki znajduje na Ukrainie (Wołyń).

W Polsce występuje w południowej części kraju, zarówno na niżu, jak i na Wyżynie Małopolskiej, w Górach Świętokrzyskich i na Podkarpaciu. W górach sięga nieco wyżej niż lipa drobnolistna, nie przekracza jednak 900 m npm (Pawłowski 1952).

2. Wymagania siedliskowe

(Materiały ETH)

Czynnik	Lipa drobnolistna	Lipa szerokolistna
Klimat	Wilgotno-suchy, zarówno ciepły jak i ostry (kontynentalny).	Wilgotno-ciepły (oceaniczny).