Chemia26

AI k i 11 y mogą ulegać pełnemu spaleniu /. wytworzeniem lleuku wę gla(IV), ale wymaga to dostarczania tlenu do reakcji:

2 Cd I, + 5 O, — 4 CO, + 2 H_:0

Każdej reakcji spalania alkinów, niezależnie od jej produktów, towarzyszy wydzielenie ciepła.

Doświadczenia

)

Ryc. 2.32. Spalanie acetylenu w powietrzu

Ryc. 2.33. Acetylen odbarwia wodę bromową.

Otrzymywanie i spalanie etynu (pokaz!)

Na boczne odprowadzenie probówki załóż wężyk gumowy zakończony szklaną rurką. W probówce umieść grudkę karbidu, zalej ją wodą, po czym szczelnie zakorkuj probówkę. Poczekaj chwilę, aby powstający gaz zdołał wypchnąć powietrze z probówki. Następnie na końcu rurki zapal wydzielający się gaz. Zaobserwuj wygląd płomienia (ryc. 2.32).

Reakcja etynu z wodą bromową

Otrzymaj etyn zgodnie z instrukcją podaną powyżej, a następnie rurkę z wydzielającym się gazem zanurz w probówce z wodą bromową (wodnym roztworem bromu). Zaobserwuj zmianę zabaiwienia roztworu (ryc. 2.33).

Reakcja etynu z wodnym roztworem manganianu (VII) potasu

Otrzymaj etyn zgodnie z instrukcją podaną w pierwszym doświadczeniu, a następnie rurkę z wydzielającym się gazem zanurz w probówce z wodnym roztworem manganian u (VII) potasu. Zaobserwuj zmianę zabarwienia roztworu.

Atom wodoru połączony z atomem węgla tworzącym wiązanie podwójne jest dość słabo związany z resztą cząstecżki. Para elektronowa tworząca wiązanie węgiel-wodór jest silnie przesunięta w stronę atomu węgla, dlatego można mówić o kwasowym charakterze alkinów. Na przykład sód reaguje z acetylenem:

2 11 C (’ II + 2 Na —r 2 H—C=C Na^h + 11,

w wyniku czego powstaje sól acelylcnek sodu i wydziela się ga/owy wodór.

Acely lenek sodu reaguje / woda. Iwor/ąe acetylen i wodoioilenek so dii Podobna leagiije / wodą m elylenek wapnia, czyli dlw phi wapnia

. !). Zastosowanie alkinów

.pośród alkinów niewątpliwie największe /aslosowanie ma clyn, na-iny powszechnie acetylenem. Jest on między innymi wykorzystywany i a paliwo w palnikach acetylenowo-tlenowych, używanych do spawani metali (ryc. 2.34). Płomień acetylenowo-tlenowy osiąga bardzo wy-■ i i temperatury - około 2700°C.

i i \ n jest także surowcem stosowanym do przemysłowych syntez waż-- h produktów organicznych. Wytwarza się z niego kwas octowy oraz ■ związków nienasyconych, stanowiących materiał wyjściowy do a i mywania polimerowych tworzyw sztucznych.

n,.    ¹ 14. Palnik acetyleno-

m .i it nowy jest wykorzysty-* ni', lo spawania metali ze ■ i' In na bardzo wysoką m i i.iturę płomienia.

Polecenia kontrolne

r ulaj nazwy poniższych związków: a)(’H₂=CH—CH(CH₃)₂

h) ( 11,—CH₂—C=C—ch₃ i ) ( h₂=ch—cci₂—ch₃

' / i pisz wzory cząsteczek o następujących nazwach:

i)    Pelyloheks-3-en, l>) U-dimetylobut-l-yn, i ) okt-4-yn.

i I•»' tkończ równania reakcji i zbilansuj je:

,)(!!,—C=CH + Cl₂ —

I *) ( 11 ,=CH—CH₂Br + Br, —*

alkohol

) C U₂C1—CH₂—CH₃ + KOH

i .md podanych cząsteczek wybierz te, które mogą tworzyć izomery 11\ trans:

.i i hept-2-yn,

l') S-elylo-4-metylohept-l-en,

• ) V nietylohept-2-en, d) l-elylohept-3-en.

l i /.eprowadź próbę rozpuszczania polistyrenu w acetonowym zmywa-. /u iln paznokci. Opisz sposób, w jaki wykonałeś to doświadczenie i zanotuj obserwacje.

i. Napisz równanie reakcji propynu / wodą w obecności odpowiednich katalizatorów.

/fi