Chemia28

Wyjąlcl im'' i 111111 n 111 * 1‘i/y / .tlili lis ilow mciiin.il w I■.ióimm giupa kaibonylu wii jest poląe/nu.i ilwmii.i .domami wodo ru (ryc. 3.12).

Aldehydy pr/edslawia się za pomni,)

Ryc. 3.12. Model cząsteczki «gÓI"«gO vm_m. R( I l( ).grupę -Cl IO I.;.

żywa się grupą aldehydową.

li l\\ i

meta na I u

(ii lipę CHO	\		^R\	Ar
nu/ywa się gru	c=o	c=o	C—O	c=o
pą aldehydową.	i/			f/
	grupa aldehydowa	metanal	aldehyd alifatyczny	aldehyd aromatyczny

Poniżej przedstawiono wzory przykładowego aldehydu alifatycznego i aromatycznego:

ch₃

\

H

/

c—o

etanal

(aldehyd octowy)

O

W ketonach atom węgla z grupy karbonylowej znajduje się wewnąlu cząsteczki, jest więc połączony z dwoma atomami węgla:

R

R’

/

c=o

Podstawniki R i R' mogą być podstawnikami alifatycznymi lub aronu tycznymi. Oczywiście, mogą też istnieć cząsteczki ketonów, w których podstawniki R i R¹ są identyczne.

Najprostszym ketonem jest propanon, bardziej znany pod nazwą zwv czajową - aceton (ryc. 3.13), o następującym wzorze:

CH,_X

c=o

ch₃/

Ryc. 3.13. Modeli' cząsteczki acetonu (propanonu)

KUJ

Wl.l/.lllh (    < ) | | Kt|l’( lyili I " ||| ,1111.1 l,|i .1

Ryc. 3.14. Uktad wiązań k w grupie karbony lowej metanalu

I .u Umyli iwy ulom węgla / I n|i |n\ nu .ilmu.i ni w c/ąslec/.cc aldehydu lub l.rlimu l<> w lą/imia •    ile myj nc spolaryzowani lezące w |cdnej

i’l i ./c/yźnic. kąty między lymi wiązaniami wy-■ iii ./ii około 120" (ryc. .VI I).

1’odwójne wiązanie między atomem węgla domem tlenu jest stworzone z dwóch par elek-"• mowych er i k. Elektrony obu tych par są silnie ' • Minięte w stronę atomu tlenu, co powoduje, u.i atomie tlenu gromadzi się duży cząstkowy "limck ujemny, a na karbonylowym atomie wę-¹ l i cząstkowy ładunek dodatni:

\5+    8-

| W nazwie alde-

Ihydów dodaje się końcówkę -al, a w nazwie ketonów dodaje się końcówkę ^: -on.

Nazwy aldehydów tworzy się przez dodanie końcówki -al do nazwy dowodom stanowiącego łańcuch główny cząsteczki, nazwy zaś keto-" ■ \ dodając końcówkę -on, na przykład:

ch₃—ch₂—Cl IC)

propanal

CHr— C—CH,

■ ii

o

propanon

Iwo rżąc nazwę bardziej rozbudowanego związku karbonylowego, na-

■    \ wybrać główny łańcuch węglowy cząsteczki, czyli najdłuższy łańcuch i\\ icrający grupę karbonylową. Atomy węgla w głównym łańcuchu nu-m i u je się tak, aby karbonylowy atom węgla otrzymał jak najniższy nu-"i' i W wypadku aldehydów będzie to zawsze numer 1, nie ma więc : "lizęby podawania go w nazwie związku. W cząsteczkach ketonów po-

■    ' nie grupy karbonylowej może być różne, dlatego w nazwie związku "daje się numer karbonylowego atomu węgla, wymieniając go bezpo-

'lilio przed przyrostkiem -on, na przykład:

II ch₂—ch₂—cho

butanal

O

butanon

mo/liwo jest tylko jedno położenie 'iiupy (,() w cząsteczce togo związku, ■ ll.tlrgo nie ma potrzeby okieślanu •io w nazwie)

CH,—CH₂—ch₂—CH₂—CHO

pentanal

ch₃—ć—ch₂—ch₂—ch₃

o

pentan-2-on

CH —CIE—C—CII ,-CH,

' ii

o

pentan-3-on

i:vi