Chemia2 2

N.ilt /v /JilIW.i/yi . /c Wiyks/osc gmp Inni i |n , li i • n i .1 w t ząslei /t . (lin ( huidklci vs(ye/nu cechą tych giup |i 1 U I il I 1 /i/slo mogą <ui> przechodzić w siebie nawzajem.' Mn/liwt .1 n .ih/ow.me w proslyi li reakcjach przejścia:

chlorowcopochodna —* alkohol l-rzędowy * aldehyd • kwas • cm. i chlorowcopochodna —* alkohol ll-rzędowy ► keton

Większość reakcji, jakim ulegają powyższe związki, należy zaliezyi ■ reakcji substytucji, na przykład:

R—X + KOH — R—OH + KX

czyli reakcja otrzymywania alkoholi

RCOOH + R—OH RCOOR' + H₂0

czyli reakcja otrzymywania estrów

R—X + NH₃ — R—NH_: + HX

czyli reakcja otrzymywania amin alifatycznych

W reakcjach substytucji atom lub fragment jednej cząsteczki zom |. zastąpiony atomem lub fragmentem innej cząsteczki. Chlorowo »|><. chodne i alkohole ulegają też reakcjom eliminacji, czyli oderwaniu d

związku małej cząsteczki, na przykład H_:0 czy HX, z wytworzeń.....

wiązania wielokrotnego (lub cząsteczki cyklicznej, czyli cząsteczki n.i eon ego węglowodoru zamkniętej w pierścień, który jest zbudowany / I. il ku atomów węgla). Do reakcji eliminacji należą:

R—CH_:—CH₂OH —³ R—CH=CH_: + H₂0

czyli eliminacja wody z alkoholi etanol

R—CH₂—CH_;X —* R—CH=CH₂ + HX

czyli eliminacja chlorowcowodorów

R—CHX—CH_;X + Zn — R—CH=CH₂ + ZnX₂

czyli eliminacja chlorowców

Do kolejnych reakcji należą reakcje utleniania lub redukcji zwią/l n Najbardziej podatną na utlenianie grupą związków są aldehydy, ule jące tej reakcji już przy zastosowaniu łagodnych utleniaczy. Dość laiv ■¹ utleniają się też alkohole, natomiast ketony i kwasy karboksylowe > odporne na działanie utleniaczy. Dopiero stosowanie bardzo draslyi nych warunków reakcji (np. silnych utleniaczy, wysokiej temperatui 1 powoduje utlenienie tych związków do mieszaniny wielu produktów

R—CI ROI 1 + |()|    . RCHO

c/yli reakcja utlenienia alkoholu do aldehydu

K ( I Ki i |< >|    |<( ( )( )| |

i /yII i> .il i |.i iiili...........liI• liyiln ilu l-w.r.ii

l< (11,011 I (()|    . KCOOII

czyli ic.iki j.i 1111 * • i im 'i h,i .ill oliolii l)i^,/|)o^,ireclnio do kwasu

Alkohole, aldehydy i kelony ulegają stosunkowo łatwo reakcjom redukcji, czyli uwodornienia:

✓

R—CHO + [HJ — R—CILOH

czyli reakcja redukcji aldehydu do alkoholu

Reakcje amin i amidów

Reakcje amin

i Otrzymywanie

a) aminy alifatyczne - w reakcji chlorowcopochodnych z amoniakiem: R—X + NH₃ —* R—NH₂ + HX gdzie R - podstawnik alifatyczny. X - chlorowiec, na przykład: C₂H₅C1 + NH₃ — C₂H₅NH₂ + HC1 li) aminy aromatyczne - w wyniku redukcji nitropochodnych:

Ni

Ar—N0₂ + 3H₂ - ArNH₂ + 2 H₂0 gdzie Ar to podstawnik aromatyczny, na przykład:

-NO,    /NH,

² temperatura

Ni

+ 3 H

+ 2 HUO

’ Keakcje

Właściwości zasadowe: a) reakcja z wodą:

R—NH₂ + H₂0 — R—NH₃ + OH-

gdzie R to podstawnik aromatyczny lub alifatyczny, na przykład:

ch₃—nh₂ + h₂o — ch₃—nh₃ + on

h) reakcja z kwasem:

R—NH₂ + HX —* RNH₃X~

gdzie R - podstawnik alifatyczny lub aromatyczny, X - reszta kwasowa, na przykład:

(.11 Nil, l 11 Br    . (bil,- NI-ItBr

187