choroszy9

49

Rys. 3.2. Struktura warstwy wierzchniej

nymi, chemicznymi i mechanicznymi. Warstwa ta jest niejednorodna, a przy dokładniejszych badaniach można wydzielić w niej kilka warstewek o mniejszej grubości mających pewne cechy charakterystyczne. Strefa przypowierzchniowa S_p, grubości zaledwie od 2 do 3 1(H pm, może być zbudowana np. z jonów zaadsorbowanych lub chemicznie związanych z podłożem. Kolejne strefy to:

S. - strefa zgniotu, w której nastąpiło odkształcenie plastyczne,

S_u - strefa ukierunkowana, w której nastąpiło ukierunkowanie ziam,

S_c - strefa efektów cieplnych, w której na skutek procesów cieplnych nastąpiły zmiany wielkości ziam, przemiany fazowe, reakcje chemiczne itp.,

S_s - strefa steksturowana, w której występuje tekstura krystaliczna.

Znaczenie tej warstwy, mimo niewielkiej jej grubości, bo rzędu kilku dziesiątych części milimetra, jest bardzo duże. Wystarczy chociażby wymienić duży jej wpływ na takie ważne dla użytkownika właściwości przedmiotu, jak ścieralność, odporność na zmęczenie i korozję czy zdolność do pracy przy dużych naciskach lub prędkościach poślizgu.

Dominujący wpływ warstwy wierzchniej na sposób zachowania się części w czasie eksploatacji uzasadnia potrzebę jej opisu. Ujęte w tabeli 3.1 ważniejsze właściwości warstwy wierzchniej można podzielić na dwie zasadnicze grupy:

•    które odnoszą się do struktury geometrycznej powierzchni (rys. 3.3), jak np.: chropowatość, udział nośny liniowy profilu, falistość, kierunkowość struktury, odchyłki kształtu i takie wady, jak: rysy, pęknięcia, skazy,

•    które dotyczą części materiału przedmiotu usytuowanej między powierzchnią rzeczywistą a jego rdzeniem; są to: struktura metalograficzna, grubość i twardość warstwy wierzchniej, naprężenia własne w tej warstwie, a także wady, takie jak: wtrącenia pochodzenia obcego czy przypalenia.