Znajomość czasu trwania wszystkich operacji procesu technologicznego jest niezbędna do określenia zdolności wytwórczej poszczególnych oddziałów produkcyjnych i całego zakładu, liczby stanowisk pracy koniecznych do wykonania programu produkcyjnego, liczby pracowników, terminów wykonania wyrobów oraz wysokości zarobków w akordowym systemie wynagrodzenia. Jeśli uwzględnia się ponadto, że czas na zadanie robocze spełnia również rolę miernika wydajności, to nie ulega wątpliwości, że określenie tego czasu jest niezbędną czynnością w technologicznym przygotowaniu produkcji.
Dokładne ustalenie nakładu czasu pracy potrzebnego w danych warunkach produk-cyjnych na wykonanie każdej operacji przy założonych normalnych warunkach pracy, czyli tzw. normy czasu pracy lub technicznej normy czasu N, nie należy do zadań łatwych. Trudno jest bowiem określić wartości wszystkich czynników wchodzących w skład normy czasu pracy. Ogólny pogląd na stopień złożoności tej wielkości daje nam rys. 8.1. Wynika z niego, że czas roboczy normowany stanowi sumę czasu na wykonanie pracy niezbędnej oraz czasu przerw w pracy uznanych za uzasadnione procesem i potrzebami fizjologicznymi pracownika. Pierwszy z tych składników klasyfikuje się ze względu na rodzaj jego oddziaływania na realizację zadania roboczego. Natomiast za podstawę podziału drugiego składnika przyjmuje się przyczynę, która wywołuje daną przerwę w pracy.
Rozróżnia się cztery zasadnicze kategorie czasu pracy, a mianowicie czas:
• przygotowawczo-zakończeniowy,
• wykonania,
• obsługi technicznej,
• obsługi organizacyjnej.
1. Czas przygotowawczo-zakończeniowy tpz jest przeznaczony na zapoznanie ss z dokumentacją zadania roboczego, pobranie i oddanie narzędzi i pomocy warsztatowych, uzbrojenie i rozbrojenie obrabiarki, rozliczenie się z wykonanej roboty i środków oraz na doprowadzenie stanowiska roboczego do stanu wyjściowego. Poniewsr czynności te występują raz na całe zadanie robocze, niezależnie od wielkości tego dania i liczby dni pracy nad tym zadaniem, przeto tę kategorię czasu dzieli się prz:= liczbę sztuk w partii produkcyjnej nD.