choroszy#6

9. STRUKTURA PROCESU TECHNOLOGICZNEGO

Poszczególne operacje występujące w procesie technologicznym są środkami do uzyskania zamierzonych wyników. Operacje można podzielić na dwie zasadnicze grupy:

a)    geometryczne - wpływają na dokładność wymiaru, kształtu, wzajemnego położenia poszczególnych elementów przedmiotu i na chropowatość jego powierzchni,

b)    właściwościowe - oddziałują na właściwości fizykomechaniczne materiału.

Są możliwe przypadki, kiedy za pomocą operacji zaliczanej do grupy „geometrycznych” można uzyskać zmiany właściwości fizycznych lub mechanicznych materiału.

Proces technologiczny wykonania przedmiotu nie ma charakteru ciągłego, lecz przebiega w etapach (fazach), przy czym każda operacja (lub ciąg operacji) przybliża ten przedmiot do jego ostatecznych kształtów i właściwości. Najczęściej rozróżnia się cztery etapy obróbki:

a)    wstępną - przygotowanie materiału lub półfabrykatu do głównych operacji obróbkowych,

b)    zgrubną - usuwa się większą część naddatku na obróbkę i uzyskuje dokładność wymiarową 14-12 kl. ISO (IT14-IT12) i chropowatość powierzchni odpowiadającą parametrowi R_a = 40-10 pm,

c)    kształtującą, zwaną również wymiarową, średnio dokładną lub półwykańczającą - nadaje się przedmiotowi lub jego powierzchni wymagany kształt, przy czym uzyskiwana dokładność i chropowatość zależy od sposobu obróbki, najczęściej jednak wykonuje się ją w IT12-IT10 i dla parametru R_a = 5-2,5 pm,

d)    wykańczającą - osiąga się dużą dokładność wymiarów i dobrą jakość powierzchni.

Dochodzi jeszcze niekiedy tak zwana obróbka bardzo dokładna, która umożliwia

uzyskanie dużej dokładności wymiarowej przy chropowatości powierzchni odpowiadającej parametrowi R_a — 0,14-0,04 pm.

W przypadku małych wymagań pod względem dokładności i chropowatości powierzchni można poprzestać na obróbce zgrubnej lub kształtującej. Ponieważ poszczególnym powierzchniom przedmiotu obrabianego są zwykle stawiane różne wymagania, więc ciągi operacji dla tych powierzchni są odmienne. Na początku każdego etapu obróbki jest przewidziana zwykle obróbka baz, których dokładność musi odpowiadać wymaganiom danego etapu obróbki.

Wynika z tego, że w każdym procesie istnieje określony porządek wewnętrzny, zwany strukturą procesu technologicznego. Strukturę tę przedstawia się najczęściej w postaci planu operacyjnego. Przez plan operacyjny należy rozumieć uszeregowanie operacji według z góry ustalonej kolejności.