CIMG2569

HflfPZlAl 9 * Motywacja

na motywować do pracy, jeśli jest on iuigii.nl/anv i karany odpowiednio do DMijgttnych wyników. Oznacza to, ze nagrody zależą od efektywnego działania. Podobne myślenie jsM charakterystyczne dla metody naukowego zarządzunia Taylora (1911), który pwal: Jest rzeczą niemożliwą, by przez dłuższy czas zmuszać robotnika do pracy dużo cięzs/cj niż ta, jaką wykonują inni pracownicy obok niego - chyba że robotnik ten będzie miał pewność uzyskaniu znacznego i stałego wzrostu płacy”.

Teoria ta opiera się na zasadzie wzmocnieniu i t/w. prawic skutku, które opisano wcześniej w tym rozdziale. Motywacja korzystająca z tego podejściu była i jest szeroko stosowa na i w niektórych okolicznościach może okazać się skuteczna. Ale bazuje ona wyłącznic na systemie zewnętrznej kontroli i nie dostrzega wielu innych potrzeb ludzkich. Nic docenia również faktu, że na formalny system kontroli poważny wpływ wywierać mogą nieformalne stosunki pracownicze.

Teorie potrzeb

Podstawę tych teorii stanowi przekonanie, że niezaspokojona potrzeba jest źródłem napięcia oraz braku równowagi. Aby przywrócić równowagę, określa się cel, który zaspokoi potrzebę, a następnie wybiera ścieżkę zachowania prowadzącą do osiągnięcia tego celu. Dlatego wszelkie zachowanie motywowane jest przez niezaspokojoną potrzebę.

Nie wszystkie potrzeby są dla danej osoby równie ważne w danym czasie - niektóre mogą stanowić dużo mocniejszą silę napędową w kierunku celu niż inne, w zależności od zewnętrznych okoliczności i obecnej sytuacji jednostki. Złożoność potęguje fakt, że nie ma prostej zależności między potrzebami a celami. Tę samą potrzebę może zaspokajać wiele różnych celów, a im silniejsza potrzeba i dłuższy czas jej występowania, tym szerszy zakres możliwych celów. Jednocześnie jeden cel może zaspokajać wiele potrzeb - nowy samochód stanowi zarówno środek transportu, jak i daje możliwość zaimponowania sąsiadom.

Teorie potrzeb rozwinęli:

♦    Maslow (1954), który opracował koncepcję hierarchii potrzeb;

♦    Alderfer (1972), który stworzy! prostszy i bardziej elastyczny model trzech podstawowych potrzeb (teoria ERG);

♦    McClelland (1975), który zidentyfikował trzy potrzeby motywujące menedżerów i który, zgadzając się z Maslowem, że motywy potrzeb stanowią część osobowości, wierzył, że motywy te wyzwalane są przez czynniki otoczenia.

Teorie te opisane zostały poniżej. Istnieje też teoria Herzberga (1957), który postulował dwuczynnikowy model potrzeb w celu zidentyfikowania motywujących ludzi aspektów otoczenia pracy.

Hierarchia potrzeb Maslowa

Najsłynniejszą klasyfikację potrzeb sformułował Maslow (1954). Uważał on, że istnieje pięć zasadniczych kategorii potrzeb, które dotyczą ogółu ludzi. Wychodząc od potrzeb podstawowych, są to: potrzeby fizjologiczne, potrzeba bezpieczeństwa, potrzeby społecz-