CIMG3338 (2)

v\ide miast wc wszystkich krajach .tu ma na swoim obszarze budowlę, która ze względu na swój szczególny wygJad. wielkość, niecodzienno usytuowanie. duża urodę architektoniczną lub jakąś iwn| jeszcze wyróżniającą j i} cechę jest obiektem rak charakterystycznym. że staje się znakiem szczególnym danego miasta, jego -wizytówką”. jak gdyby drasim herbem. Niekiedy jest to nie pojedynczy obiekt architektury, lecz kilka budowli lub też zwarty ich ze-

3£zvta wka taką jest na przykład dla Paryża wieża Eiffla, dla Londynu — most Tower na Tamizie i katedra świętego Pawła, dla Nowego Jorku — Statua Woiności u wejścia do portu, wieżowiec Empire State Building i wieżowiec Sekretariatu ONZ, dla Berlina — Brama Branderburska. dla Moskwy — architektoniczny zespół Kremla, dla Rzymu — bazylika Świętego Piotra i tak dalej. Dla Warszawy architektoniczymi znakami szczególnymi są. między innymi, Zamek Królewski i Łazienki . dla Krakowa — Sukiennice i kościół Kfariacki, dla Po-zmsia. Gdańska. Wrocławia. Opola, Tarnowa. Sandomierza i wielu innych miast polskich — ich ratusze.

Podobni e charakterystyczną budowlę ma równirż Piza. niewielkie, leżące w pobliżu ujścia rzeki Arno. w środkowych Włoszech. miasto, jedno z najpiękniej szych zabytkowych miast tego kra-ju. Sławę i ogromny popularność zawdzięcza ono przecie wszystkim swojej „wizytówce”, którą, jest — używając utartej i powszechnie przyjętej nazwy — Krzywa Wieża, a mówiąc dokładniej — pochyła dzwonnica katedry pizariskiej. Krzywa Wieża (pozostańmy przy tej popularnej nazwie) jest jedną z kilku budowli , które wspólnie tworzą najbardziej chyba jednolity stylowo zespół architektoniczny o najhardziej przejrzystym układzie urbanistycznym we Włoszech . a być może także w świecie. Zajmowany przez owe budowle obszar został nazwany Prato dei N-łi racoli — Łąką Cudów¹. Tych architektonicznych cudów z białego, - spatynowanego przez stulecia marmuru jest tu cztery, a wszystkie stoją na rozległym, wiecznie zielonym trawniku: Duomo — katedra Santa Maria, Garn pani le — dzwonnica, czyli właśnie bohaterka tego rozdziału, Bat-tistero — baptysterium z wielką chrzcielnicą we wnętrzu, i wreszcie Camposan-to — otoczony wysokim murem cmentarz, wypełniony ziemią przywiezioną przez średniowiecznych krzyżowców z Ziemi Świętej.

Katedra w Pizie jest wspaniałym zabytkiem' architektury romańskiej. Styl romański (zwany też rornanizmem lub ro-mańszczyzną) jest pierwszym powszechnym stylem dojrzałego średniowie-

cza, rozwijającym się w Europie od X do XIII wieku, prawie wyłącznie w odniesieniu do sztuki kościelnej, a w architekturze kształtujący głównie budowle sakralne. Styl ten został nazwany romańskim dlatego, że aczkolwiek budownictwo wspomnianego okresu było w całokształcie inne, to jednak w wielu

Pizańska „t-ąlca Cudów" z bapiysterium (na pierwszym planie), katedrą (w głębi) i dzwonnicą (z tyłu) szczegółach niewątpliwie nawiązywało do architektonicznych i budowlanych tradycji starożytnego Rzymu (po łacinie: Roma).

121