CIMG3363 (2)

strzeealną teraz jedynie z większej odległości. Fasada ta została oznaczona imieniem papieża Pawła V z rodu Bor-ghese i datą 1626. Tego to bowiem roku. w dniu 18 listopada, 174 lata po. podjęciu zamysłu budowy nowej bazyliki Świętego Piotra za pontyfikatu papieża Mikołaja V i równo 120 lat po rozpoczęciu jej wznoszenia przez D. Braman-tego, największa świątynia chrześcijańska została poświęcona przez papieża Urbana VIII.

Świątynia ta, długo budowana przez największych mistrzów architektury, stała się w końcowym efekcie najwspa-nialszym przykładem stylu barokowego. Profesor J. Białostocki pisze o tym w jednej ze swoich książek" tak: Przestrzeń nad centralnie założonym skrzyżowaniem naw została ukoronowana kopułą, którą stary Michał Anioł zaprojektował pod koniec życia (...) Paraboliczny rysunek potężnej bryły, jej bogate rozczłonkowanie, wspaniała, koronująca całość budynku sylweta — zapowiadała już w projekcie Michała Anioła triumfalny i głośny styl baroko-wy”.

Jeżeli za głównego twórcę przestrzennego ukształtowania i architektonicznego wyrazu tej wspaniałej, jedynej w swym rodzaju budowli należy uznać Michała Anioła Buonarrotiego (nic nie ujmując zasługom innych współtwórców

bazyliki) — to o uformowaniu ostalec*. nego wyglądu i efektu wizualnego od. działywania jej wnętrza zadecydował niewątpliwie G. L. Bemini²⁶. Bemini, artysta równie genialny w epo. ce baroku, jak Michał Anioł u schyli^ odrodzenia, dzięki swej rzeźbiarskiejj architektonicznej działalności osiągną) szczyty życiowego sukcesu i po wodze, nia. Wystarczy stwierdzić, że w efekcie swych twórczych osiągnięć (a także dzięki wydatnej i możnej pomocy pro. tegującego go papieża Urbana VIII...) został prawdziwym artystycznym władcą Rzymu jego czasów. Syt wszelkich możliwych osiągnięć i zaszczytów, czo-łowe stanowisko artystyczne w Wiecz-nym Mieście zdobył w roku 1629 po śmierci C. Maderny, tego, który bazylj., kę Świętego Piotra rozbudował do jej ostatecznych rozmiarów. Wtedy to wła-i śnie Bernini został następcą zmarłego artysty na jego stanowisku głównegoar-chitekta owej świątyni. Właśnie dzięki temu stał się z czasem twórcą ostatecznego wyglądu tego wspaniałego obiektu i jego otoczenia.

Bernini kierował prowadzonymi w bazylice wielkimi robotami wykończeniowymi, projektując całą barokową dekorację jej wnętrza. Centralnym punktem owej dekoracji stał się wzniesiony wiatach 1624-1633 pod zaprojektowaną przez Michała Anioła kopułą, na skrzy-

aowaniu nawy głównej z poprzeczną, wspaniały, monumentalny baldachim. Baldachim ów. rozpięty na wysokości dziewięciu metrów ponad głównym ołtarzem i leżącą pod nim konfesją²? świętego Piotra, oszałamia swoimi niezwykle bogatymi i dekoracyjnymi formami. Bardzo pięknie opisuje go w swojej książce profesor J. Białostocki:

„Baldachim stanął pod kopułą, na skrzyżowaniu wielkich ramion prezbiterium — nawy głównej i nawy poprzecznej. Tu, pod kopułą Michała Anioła, stwarza on iluzją drugiej, wewnętrznej architektury. Między czterema lśniącymi, spiralnie skręconymi kolumnami z brązu, nad którymi ulatujące do góry woluty unoszą wielki symbol krzyża. lśni iv aureoli złocistych, rzeźbionych promieni, chmur i chórów anielskich świetliste oko ponad katedrą Świętego Piotra. ”

Owa katedra Świętego Piotra — Cathedra Petri — to stworzony przez Berni-niego w roku 1657 wspaniały, dekoracyjny tron pierwszego papieża, unoszący się wśród chórów anielskich na ścianie absydy kościoła, tam. gdzie za głównym ołtarzem nawa główna kończy się tak zwaną trybuną — nieco wyżej niż pozostała przestrzeń bazyliki leżącym chórem. Baldachim zaś nad konfesją świętego Piotra został wykonany z brązu wyłamanych na rozkaz papieża Urbana

VIII. ze starożytnego rzymskiego Panteonu konstrukcyjnych i architektomcz-no-dekoracyjnycn elementów tej budowli.

Oprócz wielkiego baldachimu nad głównym ołtarzem i katedry Świętego Piotra w absydzie prezbiterium świątyni. Bemini zaprojektował marmurowe okładziny ścian jej wnętrza, dekorację czterech potężnych, dźwigających bęben kopuły filarów, trzy nagrobki i cztery kaplice w podziemiach kościoła. Całe to dekoracyjne wykończenie wnętrza wielki artysta stworzył z niezwykłym wyczuciem form. faktury i kolorystyki architektonicznych i rzeźbiarskich elementów oraz gry świateł i cieni na nich. Mistrzowsko zastosował swoistą scenografię i reżyserię ukształtowania tej wspaniałej przestrzeni, co profesor J. Białostocki tak opisuje:

..Bernini pozostawił tu w swej kompozycji owalne okno, na którego tle umieszczona jest gołębica Ducha Świętego »v potokach prawdziwego, realnego światła, którego działanie potęgują refleksy odbijające się od lśniących marmurow i złoceń, unosi się jakby w mistycznej, ekstatycznej przestrzeni boski symbol. Potęga środków, ogrom rozmiarów, bogactwo barw i materiałów. intensywność światła — wszystko to sprawiło, że wnętrze bazyliki Świętego Piotra przez stulecia wydawało się wiernym namiast-

222

223