C

I

żołnierzy. Do 6 października „Orzeł” pozostawał na wodach Bałtyku. 7 października zapadła decyzja przejścia na Morze Północne. Dopiero 12 października po wielu perypetiach pokonał cieśninę Sund i ruszył w kierunku Wielkiej Brytanii. Dwa dni później brytyjski niszczyciel „Valorous" wprowadził go do portu w Rosyth, skąd nasz okręt udał się do stoczni w Dundee.

16 października 1939 roku „Orła" wizytował gen. Sikorski wręczając dowódcy i załodze wysokie odznaczenia wojskowe. Początkowo pobyt okrętu w Wielkiej Brytanii był tajny. Dopiero 8 grudnia 1939 roku ujawniono fakt pobytu tam polskich okrętów podwodnych „Orzeł" i „Wilk”. Wiadomość ta spowodowała wielkie zainteresowanie prasy Polakami, a król Jerzy VI nadał kapitanom Grudzińskiemu i Krawczykowi wysokie odznaczenia brytyjskie - Distinguished Service Order. Wyczyn załogi „Orła" wzbudził powszechny podziw i szacunek nie tylko w społeczeństwie Anglii, lecz również uznanie specjalistów od tu macierzystego, którym był Hamburg. Po wstępnym rozpoznaniu „Orzeł" wynurzył się i zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego nadał sygnał nakazujący Niemcom zastopowanie maszyn i przybycie kapitana wraz z dokumentami. „Rio de Janeiro" zignorował ten sygnał i zwiększając prędkość próbował uciec na wody terytorialne Norwegii. „Orzeł” ruszył w pogoń oddając dwie serie ostrzegawcze z karabinu maszynowego, w rezultacie statek zatrzymał się przekazując wiadomość o zrozumieniu sygnału. Wykonywanie polecenia odbywało się powoli, ponieważ kapitan statku chciał zyskać na czasie. Z przechwyconego przez radio „Orła" sygnału wynikało, że „Rio de Janeiro" wzywa pomocy. W tej sytuacji kpt. Grudziński nakazał Niemcom opuszczenie statku w ciągu kwadransa. Ponieważ Niemcy nadal zwlekali, „Orzeł" nadał kolejny sygnał o natychmiastowym opuszczeniu statku. Hitlerowcy i tym razem nie zastosowali się do polecenia, w związku z czym dowódca „Orla" nakazał odpalić zatonął, zaś polski okręt odpłynął kontynuując swój patrol.

23 maja 1940 roku „Orzeł" wyszedł z portu w Rosyth na kolejny patrol na Morzu Północnym. Podczas wykonywania tego zadania okręt zatonął w bliżej nieznanych dotąd okolicznościach. Najbardziej prawdopodobną przyczyną było wejście na miny postawione przez marynarkę brytyjską. Stało się to około 25 maja 1940 roku na pozycji 5700’ szerokości północnej i 340’ długości wschodniej na Morzu Północnym. 11 czerwca Kierownictwo Marynarki Wojennej wydało urzędowy komunikat stwierdzający, że „Orzeł” zatonął.

Uwagi o modelu

Kartonowy model okrętu podwodnego „Orzeł” opracowano w skali 1:100 na podstawie planów zamieszczonych w „Planach Modelarskich" nr 58 i ksią-żek J. Pertka „Dzieje ORP Orzeł" i Cz.

oraz do nacinania kartonu w miejscach gięcia, pinceta do przytrzymywania drobnych części, szpikulec do nakłuwania kartonu, wycinaki 0 2,0 3 i 0 5 do otworów. Poza tym chcący wykonać model ściśle redukcyjny musi zaopatrzyć się w profesjonalny zestaw narzędzi do zrobienia armaty i działek. Potrzebne materiały to: tektura grubości 2 mm i 1 mm oraz brystol, druty miedziane lub mosiężne 0 0,5 i 0 0,8 oraz druty na peryskopy i składany maszt 0 2, drut (pręt) stalowy 0 2 mm na wały napędowe. Potrzebne będą także szpilki do sterów, nici na olinowanie modelu, tusz do zaczernienia białych powierzchni, lakier bezbarwny do pomalowania modelu oraz kleje -szybko schnący „AK-20", UHU „Con-takt" oraz „Wikol”.

Zalecenia praktyczne

1. Przed przystąpieniem do pracy nad modelem należy dokładnie

Rys. 3

spraw morskich. Po dokonaniu remontów i modernizacji uzbrojenia „Orzeł” wszedł w skład II Floty Brytyjskiej, pełniąc początkowo służbę jednostki eskortującej konwoje, później zaś patrolując akweny Morza Północnego. Ogółem „Orzeł” odbył siedem patroli przebywając łącznie około 120 dni w morzu.

8 kwietnia 1940 roku około godz. 11.00, w czasie jednego z patroli u wybrzeży Norwegii w rejonie Lillesand, „Orzeł” wykrył niemiecki statek „Rio de Janeiro" płynący bez bandery i z niedokładnie zamalowaną nazwą por-2-3/1997 r.

torpedę, która o godz. 12.05 trafiła w prawą burtę „Rio de Janeiro". Wtedy to na pokładzie statku pokazali się żołnierze w szarozielonych mundurach i w popłochu skakali do wody. Wkrótce od strony norweskiego wybrzeża zaczęły zbliżać się małe jednostki nawodne oraz samoloty. W zaistniałej sytuacji nasz okręt musiał zanurzyć się. Ponieważ nie było pewności, czy storpedowany statek jest zniszczony, o godz. 13.15 „Orzeł” odpalił jeszcze jedną torpedę trafiając w śródokręcie. W ciągu trzech minut „Rio de Janeiro"

Rudzkiego „Polskie okręty podwodne 1926-1969". Model został tak zaprojektowany, że może go wykonać modelarz średnio zaawansowany (z pominięciem niektórych elementów) oraz zaawansowani (jako ścisłą redukcję).

Wskazówki ogólne)

Do budowy modelu są potrzebne następujące narzędzia: nożyczki do wycinania części modelu z arkuszy, szpiczasty nóż do drobnych detali

zapoznać się z rysunkami zamieszczonymi w instrukcji montażu modelu.

2.    Wszystkie części wycinamy po zewnętrznej stronie obrysu danego elementu.

3.    Po wycięciu danej części zaznaczamy na jej odwrocie ołówkiem numer tego elementu, tak by nie pomylić części.

4.    Wycinamy tylko te części, które są nam potrcebne do sklejenia,

5.    Linie zagięć lekko nacinamy spiczastym nożem lub skośnie złamaną żyletką.

MAŁY MODELARZ - 3