damy, rycerze,�ministki 4

Pożegnanie rycerzy i dam

Rycerski gest pochylenia się w pocałunku nad dłonią damy nie odpłynął jeszcze w przeszłość. Nie stosuje się go często, ale też nie jest uznawany za zachowanie śmieszne, głupie czy groteskowe. Przeciwnie, pocałunek w rękę jest wprawdzie coraz rzadziej spotykany, nadal jednak sytuuje się na szczycie zachowań eleganckich. Wykonany publicznie spotyka się zawsze z aprobatą, a nawet zachwytem widzów.

Szlachecko-rycerski kontrakt płciowy ma pewną atrakcyjność dla kobiet. Oprócz fundowania im widowiskowych gestów kusi ofertą opieki i ochrony przed przemocą. Jednak już XIX-wieczne feministki pisały o „wyzysku kobiet pod pozorem męskiej opieki.” Rycerską opiekuńczość mężczyzn wobec kobiet odrzucały już Entuzjastki, domagając się w relacji z mężczyznami wzajemności i partnerstwa, a nie protekcjonalnych gestów czy - jak później pisała Orzeszkowa -infantylizowania kobiet. Zauważały one poza tym arbitralność decyzji mężczyzn co do tego, czy w danej kobiecie uznać damę i zachowywać się wobec niej „po rycersku", czy nie.

Stosunki pomiędzy płciami wyzbywają się teatralności, kobiety i mężczyźni odrzucają staroświeckie kostiumy. Dominujący w kulturze polskiej wzorzec relacji męsko-dams-kiej oraz ideał kobiecości powoli, w paroksyzmach nawrotów, odchodzi w przeszłość. Co przyjdzie po nim? Czas pożegnania z „damami i rycerzami” jest czasem poszukiwania nowych rozwiązań, nowych wzorców i stylów życia.

Pożegnanie dam i rycerzy trwa.

Uwaga o sposobie cytowania:

Informacje o źródle, z którego pochodzi cytat umieszczone są w nawiasie za cytatem. Liczba umieszczona bezpośrednio za nazwiskiem autorki oznacza rok wydania jej tekstu, w przypadku gdy cytowane są też inne teksty tej samej autorki. Następna liczba umieszczona po przecinku oznacza stronę tekstu, z którego pochodzi cytat.

Teksty źródłowe

1819    Klementyna Hoffmanowa, „Pamiątka po dobrej matce”

1820    Karolina z Potockich Nakwaska, „Rzut oka na teraźniejsze wychowanie Polek" w: „Pamiętnik Warszawski”, s. 238-252

1821    Jan Sowiński, „O uczonych Polkach"

1822    Karolina Nakwaska, „Myśli o wychowaniu”

1827 Elżbieta Jaraczewska, „Zofia I Emilia"

1833 Eleonora Ziemięcka, „Myśli o wychowaniu kobiet nadesłane przez młodą Polkę", w: „Tygodnik Polski", t. I s. 24-27, t. II s. 116-126

1836    Antoni Czajkowski, „O prawach kobiety”

1838    „Pierwiosnek" red. Paulina Krakowowa

1838    Kamilla Z. „O przeznaczeniu kobiet" w: „Pierwiosnek”

1839    Lucja z Giedroyciów Rautenstrauchowa, „Wspomnienia moje o Francji”

1840    Klementyna Hoffmanowa, „Krystyna”

1841    Narcyza Żmlchowska, „Szczęście poety” w: „Pierwiosnek"

1841    J.B. „O wpływie kobiet na życie społeczności" w: „Magazyn Mód. Dziennik Przyjemnych Wiadomości", Warszawa, nr 35

1842    Bronisław Trentowskl, „Chowanna"

1843    Eleonora Ziemięcka, „Myśli o wychowaniu kobiet”

1843 Stanisław Bogusławski, „Lwy i lwice"