Depresja u dzieci i mlodzieży 9 (74)

A modyfikacja zachowania; a ocena rezultatów.

Analiza behawioralna pomija problem diagnozowania depresji. Winna wziąć pod uwagę opis aktualnego zachowania pacjenta (analiza synchroniczna), starając się powiązać je i wytłumaczyć w połączeniu z okolicznościami i zmianami otoczenia.

Beck (1970-1976) podkreśla rolę pośrednich procesów poznawczych, które określają, jakie wydarzenia czy bodźce zewnętrzne są postrzegane przez jednostkę i oddziałują na jej przyszłe postępowanie. Zakłada to aktywną rolę podmiotu we wspomnianym postrzeganiu.

W dalszej części zaprezentujemy niektóre z aspektów zachowań depresyjnych, które należy mieć na uwadze przed rozpoczęciem leczenia:

a wyznaczenie granic zachowania-problemu (opis, ewolucją i znaczenie);

a trwanie choroby (częstotliwość, rytm pojawiania się i natężenie); a determinanty środowiskowe (bodźce i wydarzenia w środowisku, czynniki obciążające i łagodzące); a zachowania instrumentalne:

- > co robisz, kiedy stajesz przed problemem?

>    co robisz, aby rozwiązać problem?

>    co myślisz o swoim problemie?

>    jakich rezultatów oczekujesz?

a zainteresowania i motywacje (czas wolny, przyjaciele, ma-^ rżenia);

_A problemy obsesyjne (natrętne myśli i czynności rutynowe); a zastosowane środki:

>    wzmocnienie (pozytywne bądź negatywne),

>    wygaszenie,

>    karę.

Wzmocnienie (pozytywne bądź negatywne) powinno się stosować, kiedy rodzi się zachowanie. Wzmocnienie negatywne polega na wyeliminowaniu bodźca awersyjnego. Wygaszenie — na usunięciu elementu wzmacniającego (pozytywnego bądź negatywnego) uprzednio związanego z zachowaniem. Karę wymierza się wtedy, gdy bodziec awersyjny towarzyszy zachowaniu bądź, kiedy eliminuje się wydarzenia pozytywne.

■ 6.2. Systematyczne odczulanie

Jest to bardzo często stosowana technika, której celem jest obniżenie poziomu ogólnego strachu, którego człowiek doświadcza w określonych sytuacjach. Koniecznym wymaganiem tej techniki jest rozluźnienie.

Aby wyselekcjonować sytuacje i bodźce napawające strachem, można wykorzystać kwestionariusz lęków Wolpe’go.

Poprzez głębokie rozluźnienie mięśniowe (Jacobson, 1938), razem z wizualizacją myślową i wyobraźnią, zmierza się do odczulenia wymienionych części, aby pacjent mógł stawić czoła podobnym sytuacjom

147 a