Document (10)

RACJONALNE SPOJRZENIE NA UCZENIE SIĘ

Rozdziały od 1 do 3 dały ci naukowe podstawy do zrozumienia przedstawionych poniżej konstruktów teoretycznych. Widziałeś zatem, że są one naukowo uzasadnione. Przykłady pokażą ci, że te konstrukty są również użyteczne klinicznie. Są one także przedmiotem wzrastającego zainteresowania ze strony uczonych, zamierzających je potwierdzić i ulepszyć. Pamiętaj jednak, że są to metody kliniczne, sformułowane po to, by pomóc zajętym praktykom i niedoświadczonym terapeutom w dawaniu odczuwającym ból emocjonalny osobom naukowo uzasadnionych i jednocześnie natychmiast użytecznych wglądów w ich problemy emocjonalne. Dlatego celowo utrzymałem to omówienie na klinicznie użytecznym poziomie wyrafinowania.

Racjonalna poznawczo-behawiorakia teoria uczenia się jest teorią normalnego zachowania się ludzi. Jest to logiczna, wewnętrznie spójna konstrukcja, której podstawą są ostatnie neuropsychofizjologiczne odkrycia i fundamentalne zasady wynikające z dziewięciu różnych sposobów naukowego podejścia do zrozumienia ludzkiego zachowania (patrz rozdział 1). Ponieważ uczenie zwykle rozpoczyna się od spostrzeżeń, ja także zacznę od nich.

Od urodzenia aż do wieku rozwoju mowy nasze spostrzeżenia są prawdopodobnie względnie bierne. Jednocześnie są one wysoce prawidłowymi, podobnymi do kamery holograficznej odzwierciedleniami świata zewnętrznego (Pribram 1969; Bower 1974). J.ednak po osiągnięciu wieku rozwoju mowy spostrzeganie przestaje być - jeżeli kiedykolwiek było - procesem biernym. Staje się zatem procesem wysoce aktywnym, w dużym stopniu zależnym od przekonań, postaw, od dawnych emocjonalnych i innych pamięciowych sygnałów oraz od przeszłych zachowań. •

Punkt widzenia RTZ na spostrzeganie jest oparty na opisie Łurii (1973, s. 229-244; 1976, s. 20-47); Opis, teń dotyczy bezpośredniego wpływu, jaki wywiera mowa na percepcję i apercepcję. Dla RTZ i każdej innej skutecznej psychoterapii najważniejszym odkryciem w badaniach Łurii było to, że ludzie apercepują głównie to, w czego istnienie wierzyli już wcześniej, o czym byli wcześniej przekonam - czyli to, na co mają gotowe określenie. Jednak -niestety - w mowie często spotykamy określenią nie odzwierciedlające obiektywnej rzeczywistości. Mimo to ludzie reagują na te nazwy tak, jak gdyby były one tymi - przecież nie istniejącymi - rzeczami, które odzwierciedlają. Historia przypadku Pani Mysz jest tu doskonałym przykładem.

Badania pacjentów z rozszczepionymi mózgami pokazały (patrz rozdział 3), że po rozpoczęciu rozwoju mowy oba mózgi w dalszym ciągu spostrzegają rzeczywistość, ale wtedy procesy spostrzegania są różne dla każdego z nich. Zasadniczo lewy mózg przetwarza spostrzeżenia w językowe reprezentacje rzeczywistości, natomiast prawy mózg przetwarza spostrzeżenia w całościowe wyobrażenia i subiektywne wrażenia dotyczące rzeczywistości. A jednak te percepcyjne całości holograficzne zawierają o wiele więcej zarejestrowanej informacji czuciowej, niż normalnie to sobie uświadamiamy i/lub możemy opisać słowami. Mimo to prawdopodobnie bardziej niż jakikolwiek inny system mechanizmów mentalnych, lewomózgowy system językowy przez cały czas kontroluje, określa i organizuje nasze spostrzeżenia i inne procesy poznawcze, emocjonalne i fizyczny To dlatego nasz system językowy jest głównym składnikiem w osobistym, świadomym odczuwaniu rzeczywistości, włączając nasze pojęcie „ja". W dodatku w normalnych warunkach nasze słowa określają i ograniczają zarówno spostrzeżenia, na które zwracamy uwagę, jak i plany oraz intencje zachowań, jakie mamy w związku z tymi spostrzeżeniami. Rodzaj faktycznej reakcji przejawianej w zachowaniu determinuje, który mózg ostatecznie kontroluje zachowania (Cohen 1973; Galin i Omstein 1972; Levy i wsp. 1972).

Zwykle najlepiej uczymy się nowego materiału wówczas, jeżeli jest on podobny do tego, co już wiemy, lub jeżeli daje się do tego odnieść. Dlatego, aby zachować prostotę wywodu tego omówienia oraz naukowo je uzasadnić, przejdźmy obecnie do procesu uczenia się pisania na maszynie. Prawie każdy (nawet niepiszący na maszynie) wie, co jest zaangażowane w naukę maszynopisania. Zgodnie z teorią Racjonalnej Terapii Zachowania ten sam proces neuro-psychologiczny kieruje zarówno uczeniem się emocjonalnym, jak i uczeniem się fizycznym. Z tego powodu często używam uczenia się maszynopisania jako przykładu służącego do tego, by nauczyć pacjentów wszystkiego tak, aby racjonalnie mogli rozwiązywać swoje problemy emocjonalne. Taka wiedza zmniejsza opór terapeutyczny. Ułatwia to także pacjentom poprawienie ich kontroli emocjonalnej w sposób naturalny, najszybszy, a przy tym najbezpieczniejszy z możliwych.

Przykład ten został przedstawiony w sposób najbardziej podobny do tego, w jaki objaśniam go moim pacjentom. Normalnie rozpoczynam od stwierdzenia; „Psychoterapia uwieńczona powodzeniem, która w rzeczywistości jest tylko emocjonalną reedukacją, wymaga od ciebie robienia tych samych rzeczy, których wymaga skuteczne uczenie się pisania na maszynie. Tak więc wy obraź sobie kogoś uczącego się pisania na maszynie”.

Michał, chcąc nauczyć się właściwych nawyków potrzebnych do pisania na maszynie, najpierw musi zdać sobie sprawę z tego, że pisanie na maszynie związane jest z uczeniem się naciskania klawiszy w ściśle określony sposób, który odtwarza na papierze tekst z książki do ćwiczeń maszynopisania. Uświadomienie sobie tego jest wglądem intelektualnym, pierwszym stadium każdej edukacji. Oznacza ono, co musimy ćwiczyć, aby nauczyć się pożądanych nawyków zachowania.

89