DSC00024 (11)

rr

i

Podstawowej

Opieki Lekarskiej (część I)

Spirometria ma długą historię, sięgającą ubiegłego wieku, kiedy brytyjski lekarz Hutchfnson prymitywnym spirometrem mierzył pojemność życiową płuc (VC vital capaclty). Badanie to miało ograniczone zastosowanie, ponieważ nawet w ciężkich chorobach płuc, jak rozedma, wartość ta mogła być prawidłowa.

1

Prof

Wac

Inst} i Ch w V\

Natężona pojemność pierwszosekundowa I FEV,

W następnym okresie okazało się, że ważnym elementem oceny była tu objętość, którą chory wydychał w pierwszej sekundzie forsowanego wydechu (FEV,). Wartość ta zależała zarówno od pojemności płuc jak i stopnia zwężenia oskrzeli (obturacji), która kryła się zarówno w oskrzelach wskutek skurczu lub nagromadzenia wydzieliny (obturacja oskrzelowopochodna). jak i samej wiotkości oskrzeli i tkanki płucnej, jak to bywa w rozedmie (obturacja płucnopochodna).

Pomiar FEV, i PEF

W reku 1961 prymitywnym aparatem, który skonstruowaliśmy z moim bratem Leszkiem, po raz pierwszy w Polsce FEV, zostało zapisane i opisane w czasopiśmie lekarskim (3).

Szczytowy przepływ wydechowy

Na początku lat 60-tych ubiegłęgo wieku w Wielkiej Brytanii Wright i McKerrow skonstruowali prosty aparat, który również oceniał obturację, ale me mierząc objętość wydmuchaną w ciągu pierwszej sekundy forsowanego wydechu (FEV,), lecz największą wartość przepływu w ułamku tej sekundy (PEF peak expiratory flow szczytowy przepływ wydechowy). Również i tutaj mamy wraz z bratem coś do powiedzenia, ponieważ skonstruowaliśmy podobny do aparatu Wrighta McKerrow'a aparat, ocenili jego przydatność i opisali w prasie medycznej (4). Tak więc pierwsze pomiary FEV₁ i PEF wykonane w Polsce są związane z naszym nazwiskiem.

Bardziej ceniony jest pomiar FEV, niż PEF, ponieważ ten drugi, uważa się, że mierzy przepływy w dużych oskrzelach, a FEV, .sięga niżej*.

Żeby uzyskać objętość (FEV,) lub przepływ (PEF) w czasie, musi się operować określoną objętością powietrza pobraną do płuc, a następnie wydychaną. Wartości FEV, i PEF będą więc niskie również w restrykcyjnych chorobach płuc, w których VC jest niska

Dla określenia FEV, wykorzystuje się szybko wydychaną pojemność płuc, którą nazywamy natężoną - FVC. Obecnie pomiar wolno wykonywanego wydechu służącego do pomiaru VC jest już rzadko wykonywany, ponieważ z tej wartości nie można oznaczyć FEV,.

Wskaźnik FEV,%FVC

Dla oceny czy nieprawidłowa spirometria ocenia zmiany obturacyjne czy też restrykcyjne, konieczne jest obliczenie tego wskaźnika, zwanego dawniej wskaźnikiem Tiffeneau W chorobach restrykcyjnych będzie on podobny jak u osób zdrowych (<70%), ale wynika to z tego, że FVC jest w tych przypadkach niska. Obturację rozpoznaje się wówczas, kiedy wskaźnik FEV, /FVC jest mniejszy od 70% wartości należnej.

Po zdiagnozowaniu, że mamy do czynienia z chorobą obturacyjną oskrzeli posługujemy się w ocenie dynamiki choroby wartościami

Klasyczny aparat Wrigfrta z modyfikacjami wykonanymi ■ przez W. i L. DroszczówH