Część kosztów ma charakter zmienny i jest uzależniona od skali prowadzonej działalności. Koszty te rosną w miarę wzrostu produkcji, lecz tempo ich przyrostu nie jest równomierne. Ograniczanie skali prowadzonej działalności pociąga za sobą ich redukcję.
Zwiększanie udziałów kosztów stałych strukturze wydatków jest dla przedsiębiorcy ryzykowne (koszty te przez pewien okres trzeba będzie ponosić nawet w przypadku zaprzestania działalności produkcyjnej lub usługowej, co będzie generowało dodatkowe straty), pozwala jednak na ponoszenie niskich kosztów jednostkowych w przypadku odpowiednio dużej skali działalności. Jako przykład można podać wysoki abonament telefoniczny z dużym „pakietem minut”, z którego korzystamy na podstawie dwuletniej umowy zawartej z operatorem. Koszt prowadzonych rozmów - jeżeli przedsiębiorca intensywnie korzysta z usług telekomunikacyjnych - jest niski, nie ulega jednak zmniejszeniu w przypadku drastycznego ograniczenia rozmów lub rezygnacji z korzystania z telefonu.
Przedsiębiorca podejmując decyzje produkcyjne musi uwzględnić przedstawione wyżej aspekty w celu znalezienia rozwiązań optymalnych, które pozwolą na osiągnięcie danego poziomu produkcji przy minimalnym koszcie (albo - patrząc na to z drugiej strony - przy danym koszcie całkowitym umożliwia uzyskanie maksymalnej produkcji).
Przedsiębiorca analizując ponoszone w związku z prowadzoną działalnością koszty oprócz kosztów faktycznych (określanych w ekonomii mianem kosztów rachunkowych), obejmujących wyłącznie faktycznie poniesione wydatki, pow inicn uwzględniać także koszty alternatywne. Te ostatnie obejmują korzyści, z których przedsiębiorca musiał zrezygnować decydując się na podjęcie wybranej działalności i jednocześnie pozbawiając się możliwości zastosowania posiadanych czynników produkcji w alternatywnych rodzajach działalności gospodarczej. Oznacza to. że rozpoczynający działalność przedsiębiorca powinien traktować jako koszt m.in. utracone w związku z odejściem z innej pracy wynagrodzenie oraz utracony dochód z najmu wynikający z przeznaczenia na biuro posiadanego lokalu.
Koszty ekonomiczne - stanowiące podstawę określenia opłacalności dago rodzaju działalności - muszą bowiem uwzględniać wszystkie ponoszone przez przedsiębiorstwo koszty (nie tylko koszty rachunkowe, ale także koszty alternatywne).