DSC00058

Przedsiębiorstwa małe (obszar specjalizacji)

Na tym poziomie rozwoju przedsiębiorca łączy wszystkie funkcję menedżerskie i rzeczowe (zaopatrzenie, finanse, zbyt, rachunkowość) oraz — początkowo — również wykonawcze. Jest więc jednocześnie właścicielem, przedsiębiorcą, menedżerem i wykonawcą (rys. 10.).

] Zarządzanie

Przedsiębiorca j Funkcje rodzajowe 1    i Wykonanie

Rys. JO. Przedsiębiorstwo jednoosobowe Źródle: opracowanie własne

Wzrost i rozwój małego przedsiębiorstwa odbywa się głównie na drodze specjalizacji. Przedsiębiorca odczuwając nadmierne obciążenie funkcjami wykonawczymi przekazuje je kolejno zatrudnianym pracownikom-wykonawcom- Następnie tworzy pośrednie szczeble kierowania, zatrudniając menedżerów—nadzorców odpowiedzialnych za pracę podległych im ludzi. Na tym etapie rozwoju firmy przedsiębiorca, dbając o jakość i efektywność, osobiście angażuje się we wszystkie czynności operacyjne, co sprawia, że pozostaje mu niewiele czasu np. na badanie rynku czy obmyślanie strategii.

Przedsiębiorstwa średnie (obszar pogłębionego podziału pracy, specjalizacji i delegowania uprawnień)

Brak wykształconej struktury organizacyjnej może stanowić istotną barierę rozwoju, a nawet sprzyjać zakłóceniom w prawidłowym funkcjonowaniu przedsiębiorstwa. Aby temu zapobiec, przedsiębiorca musi zdecydować się na przeprowadzenie bardziej pogłębionego podziału pracy i powierzyć funkcje rodzajowe (rzeczowe) menedżerom specjalistom. W firmach przemysłowych zwykle kształtują się dwa podstawowe piony funkcjonalne: techniczno-produkcyjny i admini* stracyjno-handlowy. W konsekwencji powstaje struktura sztabowo-liniowa. Stanowiska liniowe odpowiadają za działanie i podej-

mowaaie decyzji, a komórki sztabowe pełnią coraz liczniejsze funkcje pomocnicze (kadry, planowanie, rachunkowość, finanse ud.). Struktura ta została przedstawiona na rys. II.

| taenowiacTWO j

	■ —r
	_ I	i -
Dł Planowania j Oz. Kadr 1 Płac j j		| OtOn—tjj { KMsąoMM
	1	i
	Plon TacMczno-Produfccyjny	. .1 Ekonomłcww »i>i«nMrwy)ny |
		HZ
	1	—i

WYDZIAŁY (ZAKŁADY) PRODUKCYJNE

Rys. U. Struktura sziubowo-liniowa pr/c<itięhior»t<fcu średniej wielkości Źródło: opracowanie własne

Sztabowo-liniowa forma struktury organizacyjnej pozwala na odciążenie stanowisk liniowych od pracy koncepcyjnej, powoduje doskonalenie specjalizacji w zakresie funkcji rodzajowych, umożliwia zasięgnięcie „fachowej rady", jednocześnie jednak stwarza warunki sprzyjające powstaniu odrębnej hierarchii sztabowej oraz możliwość konfliktów między „linią" a „sztabem".

Przedsiębiorstwa duże jednobranżowe (obszar funkcjonaiizacji)

Jednym z podstawowych problemów rozwijającego się przedsiębiorstwa są zawsze zagadnienia związane z centralizacją i decentralizacją. System zarządzania to nie tylko wielopoziomowy układ celów, funkcji i jednostek organizacyjnych, ale również wielopoziomowy układ władzy koniecznej do realizacji procesu zarządzania. Władza

55