DSC00227 (16)

6.6. STERYDY

Sterydy są pochodnymi węglowodoru cyklopentanoperhydrofenan-trenu, nazywanego steranem. Spotykane są w organizmach roślinnych i zwierzęcych zarówno w stanie wolnym, jak i związane z wyższymi kwasami tłuszczowymi. Najczęstszą formą występowania sterydów są sterole, charakteryzujące się obecnością grupy hydroksylowej w pozycji 3. W zależności od pochodzenia sterole dzieli się na zwierzęce -zoosterole, roślinne - fitosterole oraz grzybów i pleśni - fungisterole (mykosterole).

Do sterydów należą związki o różnym działaniu, jak witaminy, hormony płciowe i kory nadnercza, kwasy żółciowe. Budowę sterydową mają również aglikony glikozydów i saponin, występujących bogato w świecie roślinnym.

6.6.1 Zoosterole

W organizmie sterole (biorą udział w transporcie tłuszczów. ,.wewnątrz organizmu, w budowie błon komórkowych i w procesach aetoKsykacyjnych. Ponadto służą do biosyntezy innych ważnych związków dla organizmu ▼ witamin i hormonów?^

Do najważniejszych zoosteroli występujących w organizmach zwierzęcych należą cholesterol, 7-dehydrocholesterol, ostreosterol, lanosterol i argosterol.

Cholesterol znajduje się we wszystkich tkankach organizmów zwierzęcych, a szczególnie w mózgowej i nerwowej. Duże jego ilości znajdują się w żółtku jaj, jest też składnikiem kamieni żółciowych.

CH

cholesterol

Zainteresowanie cholesterolem wzrosło w obecnym stuleciu wraz z postępem prac nad patogenozą miażdżycy (arteriosklerozy).

Cholesterol występujący w organizmie można podzielić na.\ wewnętrzny i zewnętrzny. Synteza cholesterolu wewnętrznego odbyvya'. się na drodze przemian biochemicznych. Wytworzony cholesterol jes przez organizm wykorzystywany stosownie do potrzeb w ,różr\ycl kierunkach. Cholesterol zewnętrzny, dostający się do organizmu pożywieniem, przechodzi do krwioobiegu i tam łączy się z frakcj lipidową. Frakcja lipidowa jest kompleksowana z białkami, tworzą lipoproteiny. Nie są one jednorodne i dzielą się na frakcje.

Profilaktyka miażdżycy, groźnej choroby cywilizacyjnej, zmierza przede wszystkim do obniżenia ogólnego poziomu cholesterolu. Wyjaśnienie patogenezy miażdżycy przyczyniło się do powstania programów zapobiegania schorzeniom naczyniowym. W wyniku tych programów powstała zupełnie nowa grupa produktów żywnościowych o obniżonej zawartości cholesterolu.

Kolejny zoosterol, 7-dehydrocholesterol, jest prowitaminą witaminy 0₃. Lanosterol i argosterol są składnikami lanoliny.

6.6.2. Fitosterole

Do najważniejszych fitosteroli należą sitosterole i stigmaterol. Sitosterole występują obficie w nasionach kiełków zbóż, nasionach lnu, bawełny i innych roślin oleistych. Mają one znaczenie jako środki obniżające poziom cholesterolu. Stigmasterol znajduje się w olejach roślinnych.

CH

sitosterol

125