To związki, które są pochodnymi węglowodorów. W ich cząsteczce jeden z atomów wodoru został zastąpiony przez grupę hydroksylową R-OH. Grupa ta łączy się tylko z węglami posiadającymi pojedyncze wiązania. Węgle w cząsteczce alkoholu mogą mieć postać łańcucha lub cyklicznego pierścienia.
Wzór ogólny szeregu homologicznego alkoholi monohydroksylowych to:
- gdzie n to liczba atomów węgla w cząsteczce.
Nazwa |
Wzór strukturalny |
Metanol |
CH3OH |
Etanol |
CH3CH2OH |
Propanol |
CH3CH2CH2OH |
Butanol |
CH3CH2CH2CH2OH |
Pentanol |
CH3CH2CH2CH2CH2OH |
Łatwo zauważyć, że każdy kolejny homolog zostaje wzbogacony o grupę -CH2-.
Nazwę alkoholu monohydorksylowego tworzy się podobnie jak nazwy węglowodorów; ważne jest aby na końcu nazwy zapisać końcówkę -ol. A także, jeżeli to konieczne oznaczyć lokautem położenie grupy -OH. Nazwy alkoholi można też tworzyć od nazw węglowodorów, od których się wywodzą - wówczas odpowiednio odmienioną nazwę węglowodoru należy poprzedzić wyrazem alkohol (np. C2H5OH to etanol lub alkohol etylowy).
Gdy numerujemy atomy węgla w cząstce alkoholu (na przykład, jeśli występują wiązania wielokrotne), należy pamiętać, że węgiel połączony z grupą hydroksylową ma zawsze jak najniższy numer.
Np. CH2 = CH - CH2OH propen-l-ol
1. w wyniku utlenienia alkanów:
katalizator
2CH4 + O2-> 2CH2OH
2. po przed uwodnienie alkenów:
katalizator
C2H4 + h2o-> C2H5OH
W przypadku bardziej skomplikowanych substratów, należy pamiętać o regule Markownikowa, która mówi o tym, że w przypadku niesymetrycznych cząsteczek wodór przyłącza się do bardziej uwodornionego węgla.
26