DSC00324 (8)

ROZDZIAŁ 3

Anestetyki i inne środki stosowane w anestezjologii

Andrzej Kański

Czym jest anestezja?

„Nie sposób wyrazić stówami niewyobrażalnego cierpienia, którego doświadczyłem... burzy emocji, przerażającej wielkiej ciemności i uczucia opuszczenia przez Boga i ludzi, które ogarnęły mój umysł i zawładnęły moim sercem. Nigdy tego nie zapomnę”*.

Relacja osoby, która przeżyła zabieg chirurgiczny „w czasach przedanestetycznych”.

Tradycyjnie przez termin anestezja rozumie się utratę świadomości, amnezję oraz brak odpowiedzi ruchowej w reakcji na silną stymulację. Z pewnością najistotniejszą składową jest utrata świadomości.

Do unieruchomienia podczas anestezji dochodzi w wyniku działania anestety-ków na rdzeń kręgowy, a niepamięć jest przede wszystkim rezultatem działania anestetyków na hipokamp. Wydaje się, że obszary wpływające na świadomość znajdują się w projekcjach wzgórzowo-korowych. Zakłada się, że białkami najbardziej wrażliwymi na anestetyki są postsynaptyczne receptory dla GABA_a, glicyny, serotoniny 5-HT3 oraz acetylocholiny. Istotną rolę odgrywają również inne białka, np. kanały zależne od potencjału (voltage-sensitive), aktyna struktur podporowych komórki oraz mikrotubule, które wprawdzie są mniej wrażliwe na działanie anestetyków, lecz ich aktywność bezpośrednio wiąże się ze świadomością. Prawidłowe działanie receptorów glicynowych i GABA_a zależy od integralności mikro-tubuli stmktur podporowych komórki.

Wydaje się prawdopodobne, że o świadomości decyduje wspólne dynamiczne zaangażowanie różnorodnych kanałów, receptorów, przekaźników, białek szkieletu komórek. To wyjaśnia, dlaczego anestezję wywołuje zakłócenie funkcjonowania zarówno receptorów pobudzających (np. acetylocholinowych), jak i hamujących (np. GABA_a).

Ashhurst J. Jr.: Surgery before the days of anaesthesia. W: Warren J.C., White J.C., Richardson W.L., Beach H.H., Shattuck F.C., Bigelow W.S. (eds): The semi-centennial of anaesthesia. October 16, 1846-October 16,1896. Massachusetts General Hospital, Boston 1897.

121