DSC00440 (13)

LYIII KOBIETY W ŻYCIU TOWARZYSKIM

LYIII KOBIETY W ŻYCIU TOWARZYSKIM

skiego, brały w nich czynny udział także koVr Ale ogół szlachcianek aż niemal po czasy śtą^l wowskie wychowywał się w odosobnieniu od Ul

mJł-

czyzn, w zamkniętym kole rodzinnym. Zjawiały one wprawdzie na ucztach siadając do stołu wi z mężczyznami (przy czym zazwyczaj udawały.^ ko, że spełniają zdrowia, dotykając ustami brzeg, kielicha), na rodzinnych uroczystościach i weselą zabawiały się muzyką i tańcem, ale w rozmoty.

_m    I    dworzan i „bywałych", pn drugiej ogół szlachty zie-

była nie tylko bawić się naukami, ale i umieć a --------, ,—.    .    ___|§

¹'    ¹    i    ,    mianskiej, butnej i niezależnej, patrzącej ze zgrozą

bardziej „uczonych" nie zabierały głosu i rychh

obiedzie czy wieczerzy opuszczały towarzysz mężczyzn. Czytamy w Rejowym Warwasie, że jy. wiasty przedtem nie były tak chytre, a teraz« w rozumach wzmocniły, chociaż „rzadko nad W kami siedzą", a „wiele z nich i czytać nie $■. Wykształcenie ich było zwykle tylko elementy bodaj jego szczytem było napisanie prostego y Uzupełniał je czasem pobyt we fraucymerze jakj możnej pani, a potem co najwyżej pogawędka z u żem i lektura pośledniej literatury powieściom i moralizującej. „Był ten czas w Polszczę — pjj Górnicki w przedmowie do Troas — kiedy sron#;

ZMIANY OBYCZAJOWE

'Kochanowska, matka poety, „stateczna pani i barzo trefna". Niektórych jej żartów nie mogłaby powtórzyć żadna z dam na dworze w Urbino i na odwrót, żadna bodaj z pań polskich aż gdzieś po Urszulę Radziwiłłową nie mogłaby na wzór pani Emilii Pio z Urbino przewodniczyć z niewieścim wdziękiem i subtelnym dowcipem podobnemu zebraniu męż-' czyzn i kobiet albo słuchać — jak tam, w Urbino — przez cztery dni z rzędu, różnych uczonych wywodów lub drażliwych kwestyj z włoskiego Dworza-* nina, żeby co prędzej do fraucymeru nie uciec.

Układ warstw kulturalnych za Zygmunta Augusta. Górnicki powiada, że dawniej „na kształt rze-^v czypospolitej lacedemońskiej Polska sie sprawowała i ni o czym inym jedno o wojnie myśliła; aż jako Polacy do Włoch jęli sie przejeżdżać, to Rzeczpospolita nasza inakszy kształt wzięła". Na czasy Zygmunta Augusta przypada decydująca fazą walki między starym a nowomodnym obyczajem, podobna do tej z czasów stanisławowskich¹⁷. Po jednej stronie stoi dwór królewski, zamożne mieszczaństwo, większość

tać, a białejgłowie — uchowaj Boże!'

Oczywiście nie brakło wyjątków, ale nierówi _wane rękawiczki", na lekkie obyczaje mieszczek częściej od kobiety, choćby tylko średnio wykszls jcrakowskicłi, na zniewieściałość króla, ostatniego conej, spotykamy typy niewiast na wskroś męaz przesławheT"dyHastii. W tym sposobie w okresie ambitne, odważne i zdecydowane, jak    -■—■— -—--\-

i ¹⁷ Żywy obraz życia obyczajowego za czasów ostatniego Ostrogska albo później znacznie Maryna “jjagieiiona nakreślił k. Morawsk i, Z życia towarzyskiego Chówna. Rubaszny, męski typ matrony — tOIwiepoce Zygmunta (w książce cytowanej na s. L, przyp. 9).

na dworskie zepsucie, na „pstre kabatki i perfumo-

LIX