DSC00639

1 i

Konsekwencja zmian w płynności błony bywają zmiany w dostępności receptorów błono-»ych (ich „wynurzenie" lub ..zanurzenie")/ albo zmiany w aktywności enzymów błonowych iNaMC* ATPazy, cyklazy adeniianowej. fosfolipazy A itp.).

Leki działające na siateczką śródplazmatyczną

Podanie niektórych leków powoduje rozrost siateczki śródplazmatycznej gładkiej, dostrzegalny zwłaszcza w komórkach wątroby i kanalików nerkowych, tj. tych narządów, które biorą udział w biotransformacji leków.

RS

68 waą

i*.

Jak wspomniano w rozdz. 14 w siateczce śródplazmatycznej znajdują sic ugrupowania enzymatyczne uczestniczące w procesach odtruwania (detoksyflkacji) leków. Procesy te obejmują dwie razy przemian:

W fazie pierwszej zachodzą przemiany takie jak: hydroksylacja. dealkylacja. deaminacja. ■tlenienie w wyniku których w metabolizowanych lekach pojawiają się aktywne grupy: -OH, -NHł -SH. -COOH. Przemiany te zachodzą przy udziale dwóch enzymów należących do oksydaz mikrosomowycb: flawoproteiny określanej jako NADPH-cytochrom Paso reduktaza (inaczej NADPH-cytochrom c reduktaza) oraz hemoproteiny o nazwie cylochrom Paso- Reakcje wymagają obecności tlenu cząsteczkowego i czynnika redukującego (NADPH). Możliwe są także takie przemiany, których efektem jest redukcja podanego związku.

Specyficzność substratowa tego systemu jest niska i w praktyce czynnikiem warunkującym wejście danej substancji na ten szlak metaboliczny jest jej rozpuszczalność w lipidach.

Występowanie cytochromu Paso w formie odmiennych izoenzymów ma uzasadniać różnice w sposobie metabolizowania leków zależne od płci. wieku, jak również zmienność osobniczą.

!«»Ć)i*)«N

•    odpmM:

»tntł«i:-<

nwiktidw*

•    M#* NnłW nrtn"*¹*

W fazie drugiej, wytworzone uprzednio aktywne grupy podlegają sprzęganiu z pewnymi endogennymi związkami, takimi jak: giukuroniany, glutation, glicyna, siarczany, co prowadzi do zamiany produktu rozpuszczalnego w lipidach na rozpuszczalny w wodzie. Tb zamiana dopiero umożliwia szybką eliminacje produktu z komórki i jest równoznaczna z właściwym odtruciem.

akcji

dW¹'^

Niekiedy jednak lek wprowadzany bywa do ustroju w formie nieaktywnej i dopiero działanie [enzymów siateczki śródplazmatycznej przeprowadza go w związek biologicznie czynny. Przykładem może być imipramina. która po odszczepieniu w siateczce śródplazmatycznej grupy metylowej przechodzi w aktywną dczipraminę. Również w przypadku leków przeciwnowotworo-[wych. takich jak adriamycyna i mitomycyna dopiero proces redukcji zachodzący w siateczce Iwminkuje ich biologiczną aktywność. Możliwa jest również taka przemiana leku na terenie biueczki. która prowadzi do powstania substancji toksycznej. Przykładowo: z fenacetyny powstaje w siateczce N-acetylo-aminofenol uszkadzający kanaliki nerkowe i powodujący methemoglo-binemię. Na tej drodze również dochodzi do uszkodzenia hepatocytów przez halothan używany BShIH śo narkozy, który przy równoczesnym niedoborze tlenu podlega redukcji w części centralnej ^^TMików wątrobowych.

System enzymatyczny oksydaz mikrosomowych podlega indukcji pod wpływem zanieczysz-iidlry czert środowiskowych (benzenopyren. dym tytoniowy), oraz leków takich jak: pochodne kwasu lerbiturowego (luminal), pochodne hydantoiny (dilantyna), meprobamat, cMorodiazepoksyd elenium), nitrazepam. Indukcja ta polegać może na bezpośrednim pobudzeniu syntezy jednego ub drugiego enzymu, albo na zmniejszeniu ich naturalnej degradacji. Morfologicznym wyrazem ij indukcji jest rozrost siateczki śródplazmatycznej. kolejno najpierw ziarnistej, a później Nkiej. Przy jednorazowym podaniu leku maksimum stymulacji siateczki obserwuje sic po 24