DSC00736

Rys. 28.16. Schemat powstawania i działania diacyloglicerolu (DAG) i trisfosforanu inozytolu (IP3) jako drugich informatorów. Związanie się liganda (H) z receptorem (R«) powoduje poprzez białko G_p aktywacje fosfolipazy C (PLC). W wyniku hydrolizy difosforanu fosfatydyloinozytolu (PIP3) powstaje diacyloglicerol (DAG) oraz trisfosforan inozytolu

DAG aktywując kinazc białkową C (PKC) wpływa na fosforylację białek związanych z odpowiedzią komórkową Z drugiej strony IP3 łącząc się ze swoim miejscem wiążącym na siateczce śródplazmatycznej (SER) powoduje uwolnienie zswaitych w niej jonów Ca²* i tym samym inicjuje odpowiedź komórkową związaną ze wzrostem stężenia tych jonów w cytoplazmie. Na schemacie zaznaczono cykl przemian fosfatydyloinozytoli (linia przerywana) związanych z powstawaniem DAG iIPj.PI — fosfatydyloinozytol. PIP — fosforan fosfatydyloinozytolu. PIP2 — difosforan fosfatydyloino-zytolo, PA— kwas fotfatydyłowy. DAG — diacyloglicerol. CaBP białka wiążące Ca²*

poprzez aktywacje kinazy białkowej C (PKC), podczas gdy IP3 łącząc się ze swoim receptorem di siateczce cytoplazmatycznej powoduje gwałtowny wzrost stężenia jonów Ca²⁺ w cytoplazmie. Obok wspomnianych substancji mogą powstawać z fosfolipidów również takie związki, jak kwas fosfaiydylowy i arachidonowy. które uznawane są za drugie informatory. Przyjmuje się, że pewne receptory, działające przez pewne jeszcze hipotetyczne białka G, mogą aktywować fosfolipazę D (rozkład fosfatydylocholiny do choliny i kwasu fosfatydylowego) lub fosfolipazę A2 (hydroliza fosfatydylocholiny do Lyzo-PC i kwasu arachidonowego będącego prekursorem prostaglandyn). W badaniach in vitro podobne działanie do trisfosforanu inozytolu wykazywały jego pochodne mające grtfjjy fosforanowe w pozycji 4 i 5. Stwierdzono także, że kwas fósfatydylowy (rys. 28.15) będący dalszym metabolitem fosfatydyloinozytolu, dzięki swoim właściwościom jonoforowym może wpływać na poziom Ca²⁺ w komórce.

Zasadę działania systemu transdukcji, odpowiedzialnego za wzrost stężenia DAG i IP3 w komórce przedstawiono na rysunku 28.16.

Kinaza białkowa C

Kinaza białkowa C (PKC) jest enzymem fosforylująpym reszty treoninowe i serynowe białek, I jej aktywność jest ściśle związana ze wzrostem ilości DAG w komórce. Do chwili obecnej wykryto 12 izotypów tego enzymu, zaliczanych do jednej rodziny białek i określanych kolejnymi