DSC00806

geaów V. D i J tuczą się dowolnie, co powoduje powstawanie wielu kombinacji genów, aw efekcie -ornych przeciwciał. W każdym prekursorze limfocytu B powstaje inne przeciwciało — zdolne jo połączenia się z innym antygenem.

ONA zorodhowy

-fyT)tV2ł-l V3h'-dwł-'-'(0'V(Ó71-103k^folł^łj'Vłj?H73V'--rińł-''4cł- T-

pierwotny RNA

I V IDlJl c 1

dojrzoty ruRNA

bicłko

| V |D| J| c 1

Rys. 31.3. Synteza łańcucha ciężkiego immunogłobaliny

W czasie formowania się „ostatecznego" genu dla łańcucha ciężkiego w procesie różnicowania się prekursorów limfocytów B, zbliżają się do siebie drogą rekombinacji następujące geny: —jeden spośród kilkuset genów V,

—jeden spośród kilkudziesięciu genów D,

—jeden spośród kilku genów 7.

Rekombinacyjne łączenie się genów V, D i J zachodzi dzięki aktywności enzymu — rekombinazy, która rozpoznaje sekwencje sygnałowe leżące przy każdym z tych genów.

Dowolne łączenie się różnych wariantów genów V, D, J nie wystarcza jednak, żeby wytworzyć miliony kombinacji. Okazuje się, że zmienność kombinacyjna nie jest jedynym źródłem różnorodności przeciwciał. Z jednego zestawu genów V, D, 7, (np. V15, D8, J3) może bowiem powstać bardzo wiele różnych kompleksów VDJ. Dzieje się to tak dzięki zmienności na złączach między Ki D oraz między Di7. W trakcie łączenia się genów VDJ dochodzi zarówno do usunięcia, (delecji) pewnej liczby nukleotydów (do 20), jak i do wstawienia (insercji) nowych nukleotydów (od I do 7) na styku V/D i D/J. Doczepianie nowych nukleotydów zachodzi bezmatrycowo (!), co jest czymś nieoczekiwanym, gdyż prowadzi do powstania „nowych genów", których nie było w komórkach zarodkowych. Za doczepianie nukleotydów na złączach V/D i D/J odpowiada tiansferaza nukleotydów terminalnych (terminal deoxynucleotidyl transferase —TdT).

Przypuszcza się, że zmienność na złączach wynikająca z usuwania i dołączania nukleotydów zwiększa liczbę wariantów D7 około lOrazy i wariantów KD7 o dalsze 10 razy. Liczba wariantów konkretnego zestawu genów VDJ wzrasta więc o dwa rzędy wielkości.

539