DSC00830

opuszczonych przez przeciwciała komórek docelowych przez makrofagi. Jeżeli jednak przy-łączenie się makrofaga do komórki docelowej opłaszczoncj przez przeciwciała prowadzi na ogół do immunofagocytozy. to rozpoznana w ten sposób przez komórkę NK komórka docelowa nic ulega fagocytozie, ale zostaje zniszczona w wyniku procesu zwanego cytotoksycznofcią komórkową zależną od przeciwciał (rys. 31.16). Zdolność do cytotoksyczności komórkowej zależnej od przeciwciał, oprócz komórek NK. mają również, choć w mniejszym stopniu, także inne komórki. Ogólnie nazywamy je komórkami K (z ang. killer).

Cytotoksyczne cytokiny

Komórki układu immunologicznego wydzielają różne cytokiny. Wiele z nich bierze udział w regulacji odpowiedzi immunologicznej wpływając na inne komórki układu.

Niektóre spośród tych cytokin wywierają lub mogą wywierać w pewnych warunkach działanie cytotoksyczne. Są to, między innymi:

—    czynnik martwicy nowotworu a (z ang. tumor nccrosis factor a—TNF-aj,

—    czynnik martwicy nowotworu (1 (TNF-fj).

W stosunku do niektórych komórek nowotworowych cytostatycznie, a nawet cytotoksycznic może działać również wydzielana głównie przez makrofagi i monocyty intcrlcukina I (IL-1) i wydzielany głównie przez pobudzone limfocyty T interferon y (IFN-y).

Zjawiska autoimmunologiczne

U podłoża wielu chorób człowieka leżą zjawiska autoimmunologiczne. Są one wynikiem odpowiedzi układu immunologicznego na antygeny własne (autoantygeny) organizmu, co prowadzi do niszczenia komórek i tkanek.

Aby uchronić się przed odpowiedzią autoimmunologiczną organizm nasz rozwinął szereg mechanizmów zabezpieczających. Należą do nich:

—- dclecja klonalna, w wyniku której zdolne do tej odpowiedzi klony limfocytów są niszczone.

—    anergia klonalna, która jest czynnościową inaktywacją odpowiednich limfocytów,

—    aktywna supresja,

Dodatkowym zabezpieczeniem jest sekwestracja niektórych autoantygenów. np. w mózgu, która powoduje, że są one niedostępne lub trudno dostępne dla komórek układu immunologicznego, co zabezpiecza przed odpowiedzią autoimmunologiczną.

Delecja zdolnych do autoagresji limfocytów T zachodzi głównie w grasicy w procesie zwanym selekcją negatywną. Rozpoznające własne antygeny limfocyty B usuwane są natomiast w szpiku.

Proces indukowania anergii odbywa się głównie poza narządami limfatycznymi centralnymi. Pozwala ona, w przeciwieństwie do delecji, na przeżycie dotkniętych tym procesem limfocytów, ale nie są one zdolne do odpowiedzi na antygeny. Prawdopodobnie wynika to z tego, że do odpowiedzi immunologicznej limfocyty potrzebują nie tylko rozpoznania odpowiednich antygenów. ale także wymagają dodatkowego, tzw. drugiego sygnału. Ten drugi sygnał otrzymują w postaci cytołdn. a także w wyniku bezpośredniego kontaktu z komórkami prezentującymi antygen lub kooperującymi z nimi. Wydaje się, że otrzymanie tylko pierwszego sygnału wynikającego z rozpoznania antygenu, bez sygnału drogiego, wprowadza limfocyt w stan anergii, w której nie

561