DSC00833

32. Białka błonowe w sygnalizacji

*

synaptycznej

Zasady sygnalizacji • Synapsy • Synapsa chemiczna • Budowa • Energetyka • Schemat działania • Egzocytoza mediatorów

•    Mediatory i ich usuwanie • Kanały i ich przewodnictwo • Kanały AW-zależne • Postsynaptyczne receptory jonotropowe

•    Nikotynowy receptor ACh (N-AChR) i jego budowa molekularna • Receptory jonotropowe inne niż N-AChR • Postsynaptyczne receptory metabotropowe • Trójczłonowy bezpośredni układ informacyjny • Wieloczłonowy (pośredni) układ informacyjny • Receptory pobudzających aminokwasów

Zasady sygnalizacji

Pomimo generalnej barierowej funkcji fosfolipidowej dwu warstwy błony komórkowej, żadne komórki nie żyją w izolacji. Już w mikroorganizmach, np. drożdżach, śluzowcach. wydzielane cząsteczki sygnalizacyjne koordynują agregację luźnych komórek dla koniugacji seksualnej lub zróżnicowania (feromony). U tkankowców komórki objęte są układem sygnalizacyjnym tworzącym sieć koordynującą ich wzrost, różnicowanie i metabolizm. W najprostszym systemie komórki sąsiadujące ze sobą komunikują się bezpośrednio poprzez: 1 — liczne skoniugowane heksamcrycznc kanały białkowe koneksyny (32 kD) w przylegających ciasno błonach komórkowych (tzw. „gap junction") lub 2 — równie liczne, wąskie przesmyki wytworzone przez ciągłość struktury błony komórkowej lub cewek siateczki plazmatycznej sąsiadujących komórek roślin wyższych (plazmodesmy). Funkcje obu tych typów są uderzająco podobne w tym. że 1 — umożliwiają przenikanie cząsteczek (w tym sygnalizacyjnych) do wielkości ~1 kD pomiędzy cytoplazmą komórek, 2 — ich stopień otwarcia jest regulowany przez cytoplazmatyczne stężenie Ca²⁺ (wyższe stężenie zamyka światło połączenia).

Ta droga komunikowania się jest nicselektywna względem cząsteczek pełniących rolę sygnału, podobnie jak wprowadzanie do komórki sygnałów molekularnych drogą fagocytozy i en-docytozy. Pewna selektywność występuje jedynie przy endocytozie sterowanej receptorami powierzchni komórki (receptor mediated endocytosis) (p. rozdz. 28).

Z uwagi na szczupłość miejsca, w rozdziale tym podano tylko ogólne zasady sygnalizacji międzykomórkowej i nowe informacje o białkach błonowych realizujących sygnalizację w synapsie chemicznej. Będzie wiec zrozumiały tylko przy znajomości budowy neuronu oraz komórek postsynaptycznych, zwłaszcza mięśniowych.

564