3870137056

118 W. KOŹMIŃSKI

padkach można obserwować także sygnały wynikające z wymiany chemicznej. Podobnie, dla prostych układów często jest korzystnie wykonywać selektywne pomiary jednowymiarowe. Obecnie, w miejsce popularnych kiedyś technik różnicowych, stosuje się najczęściej selektywne echo gradientowe (DPFGSE — ang. Double Pul-sed Field Gradient Selective Echo) [44],

Efekt Overhausera stosować można w jakościowych badaniach relatywnie małych cząsteczek organicznych, do rozwiązywania na przykład problemów stereochemicznych. Jednak zawsze należy brać pod uwagę ewentualne uśrednianie się efektów wskutek dynamiki konformacyjnej. W przypadku dużych cząsteczek jak białka (lub małych ale o ograniczonej swobodzie konformacyjnej np. cyklicznych) możliwe jest wykorzystanie ilościowych pomiarów efektów NOE do badań strukturalnych.

NAJWAŻNIEJSZE EKSPERYMENTY HETERO JĄDROWE

Najważniejszym problemem w eksperymentach heterojądrowych jest czułość, dlatego też współcześnie największe znaczenie zyskują te techniki, które wykorzystują wzbudzenie i detekcję jąder o wysokim czynniku y, czyli przede wszystkim jądra 'H.

Metoda HSQC (ang. Heternuclear Single Quantum Correlatioń) [45], wykorzystywana jest przede wszystkim do pomiaru widm korelacyjnych z przeniesieniem polaryzacji przez jedno wiązanie. Cechą charakterystyczną widm HSQC jest czysto absorbcyjny kształt linii spektralnych. Możliwe jest także użycie jej do pomiaru widm z udziałem korelacji dalekiego zasięgu, jednak gdy sprzężenia homo-i heterojądrowe stają się porównywalne czułość eksperymentu dramatycznie spada. Gdy konieczne jest jednak zastosowanie techniki HSQC do korelacji dalekiego zasięgu (z wykorzystaniem małych stałych sprzężenia), na przykład ze względu na czysto absorbcyjny kształt sygnałów, można tego dokonać w wersji selektywnej (od strony jąder *H). W przypadkach, gdy nie obserwuje się sprzężeń homojądrowych jak na przykład najczęściej dla grup metylowych, użycie HSQC jest preferowane zarówno dla małych jak i dużych sprzężeń.

Czułość techniki HMQC [46, 47] (Heternuclear Multiple Quantum Correla-tion), nie zależy od obecności i wielkości sprzężeń homojądrowych, dlatego też może być ona z łatwością wykorzystana do pomiarów zarówno z wykorzystaniem sprzężeń przez jedno wiązanie jak i dalekiego zasięgu. W przypadku wszystkich wariantów HMQC ograniczeniem jest obecność zniekształceń fazowych wynikających ze sprzężeń heterojądrowych. Natomiast ich czułość może być często większa ze względu na brak wkładu dipolowego w relaksację koherencji wielokwantowych, a co za tym idzie dłuższe możliwe czasy ewolucji. Szczególnym wariantem HMQC jest HMBC [48] {Heternuclear Multiple Bond Correlatioń). Różni się ona jedynie obecnościątak zwanego filtra dolnoprzepustowego, którego zadaniem jest eliminacja z widma korelacji przez jedno wiązanie.