DSC01343 (4)

do pewnych dóbr pośrednich. Zło natomiast tkwi w tym, że wolna wola odwraca się od niezmiennego dobra i zwraca się ku dobrom zmiennym. A ponieważ czyni to z własnej woli. nie pod przymusem, następuje kara w postaci niedoli, sprawiedliwa i odpowiednia do winy.¹

ZrótUem zla jest niewłaściwi/ wybór wolnej woli

XX—54. Lecz może zapytasz, skąd powstaje takie poruszenie woli; bo przecież wola, odwracając się od dobra niezmiennego ku zmiennemu, wykonuje ruch. To porusze-7 nie jest bez wątpienia złe, mimo że wolną wolę należy za4 . liczyć do dóbr, ponieważ bez niej nie można dobrze żyć. Przyjmując, że to poruszenie, to jest odwrócenie się woli od Boga, jej Pana, jest na pewno grzechem, nie możemy chyba mówić, że przyczyną tego grzechu jest Bóg. A więc to poruszenie nie pochodzi od Boga. Skąd więc bierze się? Może zasmucę cię, jeżeli odpowiem na twoje pytanie, że nie wiem. A jednak moja odpowiedź będzie prawdziwa. Przecież nie można wiedzieć o tym, czego nie ma.* Umocnij się tylko w pobożnym przekonaniu, że ani twoje zmysły, ani rozum, ani myśl nie zdołają natrafić na żadne dobro, które nie pochodziłoby od Boga. Nie wahaj się przypisać Bogu wykonania każdej rzeczy, w której zobaczysz miarę, liczbę i układ; od czego zaś odejmiesz zupełnie te trzy elementy, z tego nic nie pozostanie. Przypuśćmy, że pozostaną jakieś zaczątki doskonałości tam, gdzie nie znajdujesz ani miary, ani liczby, ani układu (ponieważ

108

1

Augustyn zastanawiał sta tut w dialogu O porządku, skąd pochodzi zło I na czym ono polega; chodziło tam jednak raczej o sio fizyczne, a zresztą problem pozostał nie rozwiązany. Tutaj Augustyn rozwiązują ostatecznie ptoblem zła moralnego. To rozwiązanie, będące odpowiedzią nn zarzut Ewoatusza, który reprezentuje stanowisko manlcbejskie (por. Os Cenami contra .\Sanl rhaeos S. 42). jest dowodem ewolucji umysłowej Augustyna. Warto zauważyć, że w Wyrmanlecą 7, 5. 7 brak tego rozwiązań a. Ponieważ oba dztela są pisane równocześnie, świadczy to (podobnie Jak dialog O 'porrądlcu). Se Augustyn znalazł rozwiązanie tego problemu me od razu po nawróceniu.

s Agnostycy/m Augustyna w kwestii przyczyny grzechu wyjaśnia alg prywaFywnym chai aktorom zła. W ostateczności jest ono brakłem, nł-cością, a Jest sprzecznością wyobrażać sobie przyczyną nicości, które nla ma żadne/ przyczyny.