DSC01944

*•    lakowe 1 narkomania_

(“ 4.1. LEM WYWOŁUJĄCE UZALEŻNIENIA ................115

4.1.1. Narkotyczne leki przeciwbólowe ...........115

4.1.2. Leki nasenne......IB...............*—.„....116

4.1.3. Kokaina...........................i,................117

4.1.4. Inne leki o właściwościach

uzależniających .w—......Ku—17

4.2. INNE SU6STANOE 0 DZIAŁANIU

UZALEŻNIAJĄCYM.............„.118

4.2.1. Związki o działaniu halucynogennym ....118

4.2.2. Amfetaminy i inne związki o działaniu

pobudzającym................—„—.—.118

IB 4.2.3. Pochodne kannabindlu................19

4.2.4. Środki stosowane drogą wziewną ...&..119

4.3. UŻYWKI WYWOŁUJĄCE UZALEŻNIENIA...........119

4.3.1. Alkohol etylowy.......^-*-*.119

43.2. Nikotyna    ......—..122

cg y __Grażyna Rąjtar-Cynke

Wiadomości wstępne

Odurzenie określane jest jako jednorazowe wprowadzenie do organizmu leku czy innego środka, który wywołuje zmiany w psychice. W celu wywołania odurzenia stosuje się zazwyczaj środki o działaniu eu-foryzującym lub halucynogennym. Z uwagi na ich działanie bywają one często nadużywane.

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia, nadużywanie to przyjmowanie leku lub innego środka niezgodne z jego przeznaczeniem leczniczym czy socjalnym. Nadużywanie związane jest zazwyczaj z subiektywnym uczuciem przyjemności, dobrym samopoczuciem, intensywnością doznań zmysłowych, ułatwieniem procesów kojarzenia czy myślenia. Początkowo kontrolowane, z czasem wymyka się spod kontroli i w konsekwencji prowadzi do rozwoju zależności od używanego środka.

Różnorodne czynniki mogą wpływać na fakt, że dana substancja lub lek bywa nadużywana. Przede wszystkim są to: jej dostępność, łatwość zdobycia, koszt; nie bez znaczenia jest również droga, którą może być stosowana. Ważnym czynnikiem są też skłonności osobnicze, uwarunkowania genetyczne, ponadto czynniki psychiczne, psychologiczne, a także szybkość z jaką _t0, ■ wija się tolerancja na działanie Odurzają^ I;-*' nadużywanego środka. Efekt wywoły\v_ar. pij przez dany lek może być różny u różnymi osób, a bezpośrednią tego przyczyną m_0R ® być zmiany aktywności enzymów biorącw R udział we wchłanianiu, metabolizmie _Cz.H wydalaniu substancji wywołującej uzaW f nienie oraz wrażliwości organizmu na j* j działanie.

Przyczyny nadużywania środków o łaniu odurzającym mają wielorakie podłoże Bezpośrednimi powodami mogą być stany< nadmiernego napięcia emocjonalnego, stany 1 lękowe, depresyjne, ucieczka przed próbie, mami czy przykrymi doznaniami. Naduży. wanie, zwłaszcza wśród młodzieży, by%_} często spowodowane wpływami środowisk a więc uleganiu modom, buntem przecią uznanym wartościom i normom. Przyczyn nadużywania może być też nieprzystosowj. nie do życia w środowisku. Tak więc do po. wstania uzależnienia przyczynia się wiele różnych czynników biologicznych, psycho-logicznych, środowiskowych, a wpływ i zna. czenie każdego z nich w rozwoju zależności u poszczególnych osobników może być bar-dzo różny.

Marginalne są przypadki, gdzie zależność rozwija się na skutek długotrwałego przyj, mowania pewnych leków w celach leczniczych, np. leków przeciwbólowych narkotycznych w chorobie nowotworowej czy leków nasennych u osób skarżących się na bezsenność.

W tabeli 4.1. przedstawiono grupy leków i innych związków, których nadużywanie może prowadzić do rozwoju zależności.

Wyróżniamy dwa typy zależności: psychiczną i fizyczną.

O zależności psychicznej możemy mówić wówczas, gdy w psychice dochodzi do takich zmian, że obsesyjne poszukiwanie leku i potrzeba jego zażycia, staje się głównym motywem postępowania. Zaspokojenie tego pragnienia zmniejsza napięcie, które wkrótce po zaprzestaniu działania środka, pojawia się znowu.

Potrzeba zażywania środka, który wywołał uzależnienie jest zazwyczaj stała, a w przypadku niektórych środków uzależ*

₀M^^cb,

aiau Zależi kie nadi

cym? ^5 również uzależni wrażeni chociażl Zaleś wija się określić przymu samopc O a czas, g ^się nie: jawów Nie

feżniaj

Szyby

Przede °d wie

%*oś|

(°Pioil

^l0s0*

•w,