224 225

Przesłuchanie dziecka a inne szczególne formy przesłuchania

nia.⁸⁹¹ Uzależnienie wywołuje zmiany psychopatologiczne, które u dzieci objawiają się chwiejnością nastroju, niemożnością skupienia uwagi. Zrywają one więzi rodzinne i przystają do aspołecznych, a nawet przestępczych grup.⁸⁹²

Inną przyczyną tego rodzaju psychoz są urazy czaszkowo-mózgowe, które prowadzą do zamkniętych lub otwartych uszkodzeń mózgu. Wyodrębnia się następujące urazy mózgu: wstrząs mózgu, stłuczenie i zranienie mózgu. Objawy neurologiczne z nimi związane mogą przejawiać się niedowładami, porażeniami, afazja-mi,⁸⁹³ apraksjami,⁸⁹⁴ zaburzeniami czucia, padaczką, parksinsoni-zmem pourazowym. Występują także zaburzenia wegetatywne — drżenie mięśni, nadmierne pocenie się, dermografizm (pokrzywka), zawroty i bóle głowy. Następstwem urazu czaszkowo-mózgowego może być:

- cerebrastenia pourazowa, która charakteryzuje się nadmierną męczliwością, drażliwością, upośledzeniem pamięci, bólami głowy i zaburzeniami wegetatywnymi i jest przemijająca;

- encefalopatia pourazowa, charakteryzuje się objawami zbliżonymi do cerebrastenii pourazowej; występują także zmiany zanikowe kory i innych części mózgu oraz padaczka;

- ostre psychozy pourazowe występują najczęściej po przeminięciu objawów wstrząsu mózgu i obejmują takie zaburzenia świadomości, jak: stany majaczeniowe, pomroczne z dużym pobudzeniem psychoruchowym, psychozy urojeniowe, pourazowy zespól Korsakowa,⁸⁹⁵ charakteryzujący się zaburzeniami pamięci (zapamiętywania), prowadzącymi do dezorganizacji

^8,1 Farmakomania—lekomania, nałogowe nadużywanie leków, zwłaszcza przeciwbólowych, nasennych i pobudzających, a związane z zależnością psychofizyczną i fizyczną (w:) M. Jarosz, S. Cwynar (red.), Podstawy psychiatrii, op. dl., s. 163.

^m Ibidem.

^m Afazja — „upośledzenie bądź zniesienie zdolności rozumienia mowy albo zdolności wyrażania słowami myśli, mimo zachowanej sprawności ruchowego aparat wykonawczego mowy", istnieje kilka rodzajów afazji, szerzej na ten temat: Wielki słownik medyczny, op. cit., s. 16.

^m Apraksje — zaburzenia wykonywania celowych czynności ruchowych przy braku niedowładów. Szerzej na ten temat: Wielki słownik medyczny, op. cit., s. 62.

⁸⁹⁵ Wielki słownik medyczny, op. dl., s. 1560.

w czasie i chronologii wydarzeń bieżących, narastającej luki pamięciowej oraz występowania konfabulacji i pseudoremini-scencji;

- otępienie pourazowe (charakteropatia pourazowa) rozwija się powoli i przejawia się zanikiem inicjatywy, osłabieniem woli, impulsywnością, drażliwością, tendenqami aspołecznymi itp.⁸⁹⁶

W przypadku omówionych powyżej zaburzeń o charakterze egzogennym, przesłuchujący powinien skonsultować się z lekarzem leczącym i jeżeli po przeanalizowaniu wszystkich elementów za i przeciw podejmą decyzję, że bez szkody dla psychiki świadka będzie można go przesłuchać, to należy przeprowadzić przesłuchanie z udziałem biegłego psychologa lub psychiatry bądź też obydwu.

F. Nerwice i zburzenia nerwicowe u dzieci

Nerwice i zaburzenia nerwicowe u dzieci stanowią problem kliniczny, wychowawczy i społeczny. Są one najczęstszą przyczyną zaburzeń zachowania, trudności wychowawczych i szkolnych. Uwarunkowane są czynnikami psychogennymi, a ich przebieg zróżnicowany w zależności od wieku dziecka, cech emocjonalnych, intelektualnych, somatycznych i środowiskowych. Najczęstszymi przyczynami nerwic i zaburzeń nerwicowych u dzieci są: nieprawidłowości w środowisku rodzinnym (despotyzm rodziców, atmosfera lęku, znęcanie się psychiczne, fizyczne, molestowanie seksualne itp.) oraz nieprawidłowa atmosfera w szkole (niewłaściwe metody wychowawcze, niedostosowanie wymagań do możliwości intelektualnych uczniów itp.). Istotny wpływ na tego rodzaju zaburzenia mają choroby somatyczne (głównie ośrodkowego układu nerwowego), niedożywienie, kalectwo, gdyż wywołują one negatywne reakcje środowiska.⁸⁹⁷

U dzieci wyróżniono następujące postaci nerwic: nerwicę fobii, nerwicę lękową, nerwicę natręctw, nerwicę histeryczną oraz różne zaburzenia o charakterze nerwicowym, a także zachowania związane ze schorzeniami somatycznymi, organicznym uszkodze-

** Encyklopedyczny słownik psychiatrii, op. cit., s. 590-591. ^m Ibidem, s. 318-319.

225