230 231

Przesłuchanie dziecka a inne szczególne formy przesłuchania

rżeń przez dziecko może spowodować konieczność przesłuchania go z udziałem biegłego psychologa, a nawet psychiatry, chyba że po uprzednim badaniu dziecka uzna on przesłuchanie za niedopuszczalne w konkretnym przypadku.

Celowo przedstawiono tak obszerną symptomatologię chorób i zaburzeń psychicznych, chcąc zwrócić uwagę na problematykę świadka-dziecka zaburzonego i wpływ jego zaburzeń na procesy postrzegania, zapamiętywania i relacjonowania. Poznanie symptomów poszczególnych zaburzeń może pomóc pracownikom organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości w podejmowaniu decyzji w przedmiocie przesłuchania dziecka z zaburzeniami psychicznymi czy też umysłowymi oraz w optymalizacji taktyki tej czynności.

3. Przesłuchanie dziecka znajdującego się w ciężkim stanie zdrowia

„Choroba wyrywa człowieka z dotychczasowego otoczenia, oddala od rodziny, odsuwa od pracy, pozbawia terenu dotychczasowej aktywności, drobnych przyjemności, które ożywiają zwykły dzień, spotkań z kolegami, spaceru, zajęć w ogrodzie. To wszystko w ciągu kilku dni staje się wspomnieniem, przed chorym pojawia się niepewność".⁹¹⁷ Bardzo trudno jest się pogodzić z chorobą osobie dorosłej, a co dopiero dziecku.

Przesłuchanie osoby znajdującej się w ciężkim stanie zdrowia w ogóle, a zwłaszcza dziecka, jest niesłychanie skomplikowaną i wymagającą delikatności czynnością. Przesłanką zastosowania tej szczególnej formy jest obawa, że osoby znajdującej się w ciężkim stanie zdrowia nie będzie można przesłuchać standardowo i czynności tej nie będzie można powtórzyć. Zatem takie określenie „ciężki stan zdrowia" rokuje niepomyślnie choremu. Z przesłuchaniem osoby w ciężkim stanie zdrowia organ procesowy może mieć do czynienia bezpośrednio po wystąpieniu zdarzenia (np. wypadku ^,17 M. Jarosz, Elementy psychologii lekarskiej i psychopatologii ogólnej, Warszawa 1971, s. 181.

drogowego), gdzie świadkiem (świadkami) są osoby, które w związku z nim odniosły obrażenia. Znajdują się one w sytuacji i roli dla siebie wyjątkowej, a mianowicie w roli ofiar. Nie tylko nowa sytuacja, ale odniesione obrażenia i związany z nimi ból, a także widok czy też wiadomość o śmierci osoby bliskiej wpływa bardzo negatywnie na stan zdrowia fizycznego i psychicznego osoby dorosłej, a tym bardziej dziecka. Z tego powinien zdawać sobie sprawę organ procesowy i zadać sobie następujące pytania: Jaki wpływ na dziecko miało zdarzenie, w którym uczestniczyło? Jaki wpływ może mieć to przesłuchanie na dziecko? Czy należy przesłuchać dziecko w tak ciężkim stanie?

Organ procesowy nie jest w stanie odpowiedzieć sobie sam na zadane pytania. Decyzja o przesłuchaniu należy bowiem do lekarza, który jest odpowiedzialny za stan zdrowia swojego małego pacjenta. Dlatego też organ procesowy nie może nalegać na udzielenie przez lekarza zgody na przesłuchanie. Wydaje się, że lekarze, kierując się dobrem pacjenta, nie będą chętnie udzielać takiej zgody. Może mieć miejsce taka sytuacja, że pomimo wątpliwości lekarz podejmie decyzję pozytywną dla organu procesowego, gdy chory z własnej inicjatywy będzie chciał opowiedzieć o zdarzeniu. Zatem jeżeli lekarz wyrazi zgodę, to takie przesłuchanie będzie miało szczególny charakter. M. Kulicki wyróżnił cztery czynniki, które nadają tej szczególnej formie przesłuchania swoisty charakter:⁹¹⁸

-    czynniki medyczne,

-    czynniki faktologiczne,

-    czynniki prawne,

-    czynniki kryminalistyczne.

Jednym z najistotniejszych, spośród czynników medycznych, jest pierwszeństwo czynności leczniczych nad czynnościami proce-sowo-kryminalistycznymi. Wyrażenie zgody przez lekarza decyduje o możliwości przesłuchania w ogóle (o czym już była mowa), jego zakresu, czasu trwania. Niezbędny jest także udział lekarza w prze-^,l8 M. Kulicki, Kryminalistyka..., op. cii., s. 177-181.

231