248 249

Przesłuchanie dziecka a inne szczególne formy przesłuchania

Pomimo braku bezpośredniego kontaktu między przesłuchiwanym a przesłuchującym w tej formie przesłuchania zachowana jest możliwość obserwaqi przesłuchiwanego i jego reakcji na zadawane pytania.

Protokół z tej czynności podpisywany jest przez przesłuchującego, przesłuchiwanego i tłumacza. Wskazany jest także zapis na kasecie magnetofonowej, zaś przesłuchanie osoby głuchoniemej powinno być utrwalone na kasecie wideo.⁹⁷⁴

9. Przesłuchanie świadka incognito

Podstawą wprowadzenia tej instytucji była konieczność wyboru pomiędzy brakiem środka dowodowego, spowodowanym obawą świadka o jego życie własne i bliskich, który w tej sytuacji nie złożyłby zeznań, a ograniczeniem zasady bezpośredniości i prawa do obrony oskarżonego w procesie karnym. Instytucja świadka incognito została wprowadzona ustawą z dnia 6 lipca 1995 r. o zmianie kodeksu postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 444). Także nowy k.p.k. przewiduje tę instytucję w art. 184. Przepis ten ma zastosowanie w sytuaq'i, gdy: „zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacznych rozmiarach świadka lub osoby dla niego najbliższej, sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może wydać postanowienie o zachowaniu w tajemnicy danych osobowych świadka". W przypadku wydania takiego postanowienia utajnieniu ulegają dane osobowe świadka oraz te fragmenty zeznań, które tę tożsamość ujawniają, nie jest także dopuszczalna konfrontacja (art. 172 nowego k.p.k.).⁹⁷⁵

^m M. Kulicki, Kryminalistyka..., op. cit., s. 182.

^m Szerzej na temat instytucji świadka incognito: P. Hofmański, Świadek anonimowy w procesie karnym, op. cit.; M. Kulicki, Kryminalistyka..., op. cit., s. 501-512; H. Gajewska-Kraczkow-ska, Świadek incognito; mifdzy efektywnościq ścigania a prawem do obrony. Węzłowe zagadnienia procedury karnej. Księga ku czci Profesora Andrzeja Murzynowskiego, Warszawa 1997, Studia Iuridica 1997, t. XXXIII, s. 95-103; J. Kondracki, R. Baszuk, Anonimowy świadek, czyli pozbawienie oskarżonego prawa do obrony, Rzeczpospolita 1995, nr 126; J. Wojciechowski,

Teoretycznie instytuqa świadka incognito mogłaby mieć zastosowanie wobec dziecka-świadka, gdyby spełniona była dyspozyq'a art. 184 § 1 k.p.k. Jednak stosowanie tej formy przesłuchania wobec dzieci należałoby wykluczyć, ze względu na ich dobro.

Krótki komentarz do ustawy o świadku incognito. Rzeczpospolita 1995, nr 263; Z. Gosk, Zarys instytucji świadka anonimowego w polskiej procedurze karnej na tle rozwiązań europejskich, Palestra 1996, nr 9-10, s. 67-77; S. Wyciszczak, Świadek incognito, Prokuratura i Prawo 1996, nr 1, s. 39-49; P. Hofmański, Świadek anonimowy w polskim procesie karnym?, Przegląd Policyjny 1994, nr 2-3, s. 20-34; S. Waltoś, Dylematy ochrony świadka w procesie karnym, Państwo i Prawo 1995, z. 4, s. 39-51; K. Sitkcwska, świadek w procesie karnym. Komentarz. Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Akty normatywne, Bielsko-Biała 1999, s. 59-62; P. Hofmański, S. Zabłocki, świadek anonimowy — niespełnione nadzieje (w:) Zasady procesu karnego..., op. cit., s. 678-697.