Diagnoza rozwoju
ucznia rozpoczynającego
edukację szkolną.
Materiały pomocnicze dla nauczycieli kształcenia
zintegrowanego.
Wykonała:
MGR ANNA B
BKA
CZ
STOCHOWA 2004
SPIS TREŚCI
I. Pojęcie diagnozy ........................................................................ 3
II. Rozwój ucznia w edukacji wczesnoszkolnej ............................. 4
II.1 Rozwój fizyczny................................................................... 5
II.2 Rozwój sprawności manualnej i procesów poznawczych .... 6
II.3 Rozwój emocjonalno- społeczny .......................................... 8
III. Testy do badań rozwoju uczniów............................................. 10
1.Test sprawności fizycznej dzieci i młodzieży L. Denisiuka ... 10
2.Test do badania poziomu sprawności manualnej i percepcji
wzrokowej (analizy i syntezy) H. Spionek.............................. 14
3.Test do badania poziomu analizy i syntezy słuchowej
wyrazów I. Styczek.................................................................. 18
4. Rysunek człowieka ................................................................. 21
5.Wzory literopodobne............................................................... 22
6.Badanie mowy i myślenia. Test S. Szumana........................... 24
7.Badanie poziomu analizy i syntezy wzrokowej- puzzle.......... 25
8.Badanie myślenia- porównywanie obrazków.......................... 26
9.Badanie tempa i techniki pisania. Test E. Grzegorzewskiej ... 27
10.Badanie tempa i techniki czytania......................................... 29
11.Badanie rozwoju emocjonalno  społecznego ...................... 33
IV. Przykładowe oceny rozwoju uczniów...................................... 37
Bibliografia................................................................................. 41
2
I.POJ
CIE DIAGNOZY
Diagnoza  to rozpoznawanie za pomocą technik i metod psychologicznych cech
osobowości, właściwości psychicznych, odchyleń od normy w zakresie intelektualnym,
emocjonalnym, fizycznym i społecznym.
W psychologii oznacza wykazanie istnienia określonego stanu rzeczy, jak np.
" stwierdzenie wysokiego poziomu ogólnej inteligencji,
" wykazanie istnienia zdolności matematycznych , językowych i muzycznych,
" wykazanie zainteresowań np. humanistycznych, matematycznych, przyrodniczych itp.,
" wykazanie cech dojrzałej osobowości itp., w tym również wykrycie określonych odchyleń
od normy np.
o niedorozwoju umysłowego,
o deficytu w zakresie percepcji wzrokowej, słuchowej,
o koordynacji wzrokowo- ruchowej,
o niedojrzałej osobowości.
S. Ziemski stwierdza, że diagnoza (w szerszym sensie) jest to rozpoznawanie
badanego stanu rzeczy przez zaliczenie go do znanego typu albo gatunku, przez przyczynowe
i celowe wyjaśnienie tego stanu rzeczy, określenie jego fazy obecnej oraz przewidywanego
dalszego rozwoju./ Problemy dobrej diagnozy. Warszawa 1973/.
Diagnoza opiera się na :
1. rozpoznaniu zdolności oraz odchyleń w rozwoju ( na podstawie zaobserwowanych
objawów);
2. ustaleniu przyczyn i skutków nieprawidłowości oraz trudności w opanowywaniu
wiedzy i umiejętności.
Podstawą diagnozowania są :
" obserwacje różnych zachowań w różnych sytuacjach społecznych i zadaniowych,
" rozmowy z dzieckiem,
" analiza wszelkich wytworów dziecka,
" wywiady z rodzicami.
Ostatecznym celem diagnozy jest opracowanie wskazań edukacyjnych, które będą
stymulowały ,wspierały i wspomagały rozwój potencjalnych możliwości każdego dziecka.
Diagnoza obrazuje:
1. tempo- czyli szybkość z jaką dokonują się w organizmie i psychice dziecka różnorodne
zmiany.
Tempo rozwoju może być:
" opóz
nione- tzn. dziecko jest na poziomie rozwoju poniżej swojego wieku,
czyli rozwija się wolniej i opanowuje różne sprawności i umiejętności nieco
póz
niej niż ogół rówieśników;
" normalne  zgodne z wiekiem życia dziecka;
" przyspieszone- czyli dziecko rozwija się szybciej niż rówieśnicy, nieco lub
znacznie jego rozwój wyprzedza wiek .
Biorąc pod uwagę tempo, oceniamy aktualne cechy rozwojowe każdego dziecka , zwane
również właściwościami wieku. Są to cechy główne i istotne, które wyodrębniają i
odróżniają dany okres rozwojowy od innych.
3
2.rytm- który jest wyznaczony przez stopień regularności zachodzenia tych zmian w
czasie- ich względną równomierność lub nierównomierność.
Rytm rozwoju może być:
" harmonijny- (w normie) tzn. wszystkie funkcje i procesy psychiczne, jak
również motoryka dziecka rozwijają się mniej więcej równomiernie,
prawidłowo, rytmicznie;
" nieharmonijny- opóz
niony lub przyspieszony poziom rozwoju
poszczególnych funkcji.
Przyspieszenie bądz
opóz
nienie mogą dotyczyć całości psychomotorycznego rozwoju
lub też odnosić się do określonej dziedziny (sfery, płaszczyzny) rozwojowej np. rozwoju
ruchowego, umysłowego czy społecznego. Zjawiska te zależą w dużej mierze od warunków,
w jakich funkcjonuje dziecko oraz oddziaływań wychowawczych jego środowiska, choć ich
podłożem w jakimś stopniu są zapewne zadatki wrodzone.
Dysharmonie rozwojowe są również możliwe u bardzo zdolnych dzieci, a specyficzne
uzdolnienia posiadać mogą dzieci opóz
nione w rozwoju.
Deficyty rozwojowe nie są uzależnione od poziomu inteligencji i mogą występować
w zakresie:
- sprawności manualnej,
- percepcji słuchowej czy wzrokowej,
utrudniając w ten sposób nabywanie podstawowych umiejętności.
3.dynamikę rozwoju.
Dynamika rozwoju to:
" zahamowanie,
" przyspieszenie,
" cofnięcie.
Oceniając dynamikę oceniamy postępy dokonujące się w ciągu roku szkolnego.
Dynamika może być różna w poszczególnych okresach życia dziecka. Spowodowane to może
być różnymi czynnikami biologicznymi, środowiskowymi lub brakiem stymulacji.
II. ROZWÓJ UCZNIA W EDUKACJI
WCZESNOSZKOLNEJ.
Rozwój człowieka cechują zmiany mające określony kierunek: prowadzą do
zapewnienia jednostce coraz lepszej równowagi z otoczeniem, do doskonalenia jej stosunku
ze środowiskiem. Mają one charakter zmian progresywnych, postępowych. Rozwój to jakby
łańcuch procesów rozgrywających się w czasie, złożony z wielu ogniw. Ogniwa te mogą
różnić się u poszczególnych jednostek pod względem długości, natężenia i szybkości
procesów zachodzących w organizmie, lecz następstwo ogniw jest zwykle stałe. Inaczej
mówiąc, od niższych czynności i funkcji dziecko przechodzi do wyższych form działania.
Rozwój jest więc procesem, w którym można obserwować zmiany ilościowe i
jakościowe mające określony kierunek i prowadzące do coraz lepszego funkcjonowania.
Zmiany ilościowe polegają na stopniowym wzrastaniu danej cechy lub zespołu cech
somatycznych i psychicznych. Dziecko na przykład, przybiera z wiekiem na wadze, poszerza
się pojemność jego płuc, zdobywa nowe doświadczenia społeczne, zwiększa zasób słów i
4
pojęć. O zmianie jakościowej mówimy wówczas, gdy dana funkcja lub czynność psychiczna
nie tylko wzrasta i rozszerza swój zasięg, lecz także przekształca się w sposób zasadniczy,
staje się nową jakością rozwojową.
Nadrzędnym celem edukacji wczesnoszkolnej jest wszechstronne wspomaganie
rozwoju ucznia.
W związku z tym, niesłychanie ważne staje się zdiagnozowanie rozwoju ucznia
rozpoczynającego edukację szkolną, aby stwierdzić na jakim etapie rozwoju są poszczególni
uczniowie, a po przeprowadzeniu kolejnych badań diagnostycznych, uzyskać informację czy
nastąpił ich dalszy rozwój. Diagnozę rozwoju ucznia rozpoczynającego edukację szkolną po
raz pierwszy przeprowadzić należy w pierwszych miesiącach roku szkolnego w klasie I,
kolejne w klasie II i III.
Niniejsza publikacja stanowi praktyczną pomoc w diagnozowaniu uczniów,
opracowaną z myślą o nauczycielach kształcenia zintegrowanego.
II.1 ROZWÓJ FIZYCZNY
Rozwojem fizycznym nazywamy zmiany zachodzące w organizmie w okresie od
urodzenia do osiągnięcia pełnej dojrzałości.
Najbardziej wymiernymi efektami tego rozwoju jest rozrost, różnicowanie i dojrzewanie
organizmu. Rozrost polega na zwiększaniu się wymiarów ciała i jego masy. Proces ten ma
charakter ilościowy. Proces różnicowania polega na jakościowych zmianach w organizmie.
Jako najbardziej widoczny przykład tych zmian można wymienić zmianę proporcji głównych
części ciała- kończyn, tułowia i głowy.
Rozwój organizmu jest możliwy dzięki pobieraniu z zewnątrz materiałów
budulcowych i energetycznych: pokarm, woda, tlen.
W różnych okresach życia tempo rozrostu jest wolne bądz
szybkie.
Rozwój fizyczny uzależniony jest od wielu czynników.
Do najważniejszych należą:
" czynniki wrodzone(genetyczne),
" czynniki środowiskowe, które mają decydujący wpływ na aktywność człowieka.
Świadomość w istnieniu różnic w rozwoju fizycznym powinna powodować
indywidualizowanie obciążeń fizycznych dla uczniów tej samej klasy.
Diagnozując rozwój fizyczny należy zbadać:
1. wzrost i wagę ciała każdego ucznia
2.stan ich zdrowia ( odporność na choroby, uzyskać informacje o chorobach
przewlekłych , somatycznych)
Niedobory wagi i wzrostu oraz wszelkiego rodzaju choroby mogą wywołać:
" brak koncentracji uwagi,
" zmęczenie,
" osłabienie,
" trudności w myśleniu, spostrzeganiu, zapamiętywaniu.
3.funkcjonowanie narządów zmysłu ( wzroku, słuchu)
5
Zaburzenia mogą powodować:
" trudności w czytaniu i pisaniu,
" trudności w spostrzeganiu przedmiotów,
" trudności w dostrzeganiu różnic i podobieństw ,
" trudności w uczeniu się matematyki,
" trudności w rozumieniu i przekazywaniu informacji słownych,
" trudności w wykonywaniu zadań i poleceń.
4.wymowę
Zaburzenia wymowy mogą powodować:
" trudności w czytaniu, pisaniu,
" trudności w wypowiadaniu się,
" trudności w kontaktach społecznych,
" zaburzenia emocjonalne.
5.narząd ruchu oraz postawę ciała.
Zaburzenia w tym zakresie mogą spowodować:
" trudności w poruszaniu się,
" trudności w długotrwałym siedzeniu,
" kłopoty w wykonywaniu ćwiczeń gimnastycznych,
" problemy z koncentracją uwagi.
6. sprawność fizyczną
" siłę,
" szybkość,
" zwinność,
" moc.
II.2 ROZWÓJ SPRAWNOŚCI MANUALNEJ I PROCESÓW
POZNAWCZYCH.
Rozwój dziecka jest procesem, w którym obserwuje się zmiany ilościowe i
jakościowe, prowadzące do coraz lepszego funkcjonowania, zdobywania wiadomości,
umiejętności i sprawności.
W rozwoju obserwuje się stałą kolejność  dziecko przechodzi od czynności prostych
do coraz wyższych form działania.
I tak:
Bez opanowania podstawowych funkcji fizycznych i psychicznych nie mogą rozwijać
się procesy wyższe.
Bez opanowania sprawności manualnej, posługiwania się ołówkiem, kredką,
długopisem dziecko nie zdobędzie umiejętności pisania.
Bez odpowiedniego poziomu percepcji wzrokowej i słuchowej nie będzie potrafiło
rozpoznać i zapisać liter i głosek, cyfr i znaków.
6
Nie znając liter i głosek nie opanuje operacji analizy i syntezy wyrazów.
Nie mając rozwiniętej analizy i syntezy nie nauczy się czytać i pisać.
Nie umiejąc czytać i pisać, nie będzie mogło korzystać z tekstów pisanych i nie
zrozumie ich treści oraz nie będzie potrafiło przekazać swoich wiadomości z danej
dziedziny w formie pisemnej.
Rozpoznawanie poziomu rozwoju podstawowych funkcji ma więc dla postępów w
rozwoju oraz w zdobywaniu wiedzy przez dziecko istotne znaczenie.
Dla nauczyciela zaś stanowi podstawę do właściwego planowania i organizowania zajęć.
Przedmiotem diagnozy w zakresie sprawności manualnej i funkcjonowania
procesów poznawczych będzie:
1) Sprawność manualna,
a w szczególności:
" napięcie mięśniowe;
" tempo pracy;
" precyzja;
" koordynacja wzrokowo- ruchowa;
" błędy graficzne w pisaniu.
Metody badań
- Obserwacja czynności samoobsługowych, rysowania, malowania.
- Analiza wytworów, np.:
o wzory figur geometrycznych (H. Spionek)
o rysunek człowieka;
o wzory literopodobne;
o teksty pisane;
o litery i cyfry;
o pisanie wyrazu domek.
2)Percepcja wzrokowa
spostrzeganie wzrokowe;
orientacja przestrzenna;
analiza i synteza wzrokowa;
błędy w czytaniu i pisaniu związane z zaburzeniami percepcji wzrokowej.
Metody badań
- układanie obrazka z części;
- pisanie wielkich i małych liter;
- pisanie cyfr i znaków matematycznych;
- analiza błędów w czytaniu i pisaniu.
3) Percepcja słuchowa
analiza słuchowa;
synteza słuchowa;
błędy w pisaniu związane z zaburzeniami percepcji słuchowej .
7
Metody badań
- analiza błędów w przepisywaniu, w pisaniu z pamięci, ze słuchu;
- analiza błędów w czytaniu.
4) Mowa
zasób słownictwa;
wady wymowy;
sposób wypowiadania się .
Metody badań
- obserwacja dziecka w różnych sytuacjach połączona z wypowiedziami dzieci;
- historyjki obrazkowe;
- obrazki sytuacyjne.
5) Myślenie
analiza i synteza;
porównywanie, dostrzeganie podobieństw i różnic;
abstrahowanie, uogólnianie, klasyfikowanie;
rozumienie treści obrazków, zagadek, poleceń;
dostrzeganie związków przyczynowo- skutkowych;
rozumienie pojęć;
rozumienie operacji matematycznych.
Metody badań
- układanie obrazka z części;
- porównywanie obrazków;
- klasyfikowanie przedmiotów, obrazków, figur geometrycznych;
- obrazki i historyjki obrazkowe;
- obserwacja wykonywanych czynności.
II.3 ROZWÓJ EMOCJONALNO- SPOA
ECZNY
Emocje i uczucia pozwalają dziecku na ocenę i ustosunkowanie się do otoczenia, a
także do samego siebie. Wpływają na regulowanie wzajemnych oddziaływań,
komunikowanie się z ludz
mi, przystosowanie do otoczenia. Pozytywnie pobudzają do
kontaktów, poznania, zbliżania, zaś emocje negatywne powodują unikanie, odrzucanie bądz

atakowanie tego, co jest oceniane negatywnie. Często emocje decydują o efektach edukacji.
Nastawienie emocjonalne do uczenia się wpływa na motywację, podwyższając lub obniżając
aktywność i efektywność. Emocje mogą stanowić przyczynę lub skutek pozytywnego lub
negatywnego stosunku do szkoły, nauczycieli, rówieśników.
Diagnoza rozwoju emocjonalnego i społecznego powinna stanowić integralną część
oceny dziecka. Kierowanie rozwojem emocjonalnym ucznia, rozpoznawanie własnych emocji
i emocji innych, rozumienie uczuć i uczenie sposobów wyrażania uczuć oraz radzenia sobie z
uczuciami - daje możliwość wszechstronnego rozwoju osobowości.
Zdobycie przez ucznia umiejętności komunikowania się z ludz
mi, które wskazują
na rozwój społeczny  wpływa na:
8
zaspokajanie potrzeb;
kształtowanie postaw;
kształtowanie obrazu samego siebie;
kształtowanie norm i zasad postępowania;
zadowolenie i satysfakcję z życia.
1. Metody wykorzystywane w diagnozowaniu rozwoju emocjonalno -
społecznego :
obserwacja dziecka w różnych sytuacjach;
rozmowa z dzieckiem;
rozpoznawanie przeżyć dziecka poprzez :
zabawy, gry, ćwiczenia, rysowanie, malowanie, lepienie,
muzykę,
scenki dramowe, teatralne, przedstawienia kukiełkowe;
techniki socjometryczne.
We wstępnej diagnozie rozwoju emocjonalno - społecznego ucznia należy zwrócić
uwagę na jego zachowania związane z przystosowaniem do szkoły, do nauki, do kolegów. W
wyniku obserwacji możemy wnioskować, czy uczeń jest przystosowany, czy mało
przystosowany do podjęcia nauki szkolnej.
9
III. TESTY DO BADAC
ROZWOJU UCZNIÓW.
1. TEST SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ DZIECI I MA
ODZIEŻY
L. DENISIUKA
Lp. Wykonywana Sprzęt Miejsce Sposób wykonania Ocena
próba i pomoce wykonania
1. Próba siły  rzut piłką Piłki lekarskie- 1kg, Boisko lub sala Badany staje w rozkroku. Mierzy się
lekarską 1 kg znad taśma miernicza gimnastyczna. Na Trzymając oburącz piłkę, najdłuższy rzut z
głowy podłożu zaznaczyć wykonuje zamach ze skłonem dokładnością do 10
miejsce wyrzutu. tułowia w tył i znad głowy cm.
wyrzuca ją jak najdalej.
Wykonuje 2 rzuty próbne i 3 do
pomiaru.
2. Próba szybkości  2 chorągiewki, Boisko . Miejsce startu Bieg wykonuje się Czas biegu mierzy
bieg krótki stoper oznaczone linią i indywidualnie, boso lub w się stoperem, z
( 30 m) chorągiewką startową. obuwiu sportowym, ze startu dokładnością do 0,1
Metę stanowi linia z wysokiego. sek.
chorągiewką zaznaczona
w odległości 30 m od
linii startu .
3. Próba mocy  skok Arkusz szarego Korytarz, sala Uczeń macza czubki palców w Mierzy się w
dosiężny papieru, spodeczek z gimnastyczna. wodzie lub pociera je kredą, staje centymetrach
wodą lub wilgotna pod zawieszonym papierem różnicę między
gąbka, kreda, taśma bokiem przylegając do ściany i dosięgiem i
miernicza. zaznacza miejsce dosięgu. Potem doskokiem.
odsuwa się od ściany wykonuje
przysiad z zamachem ramion w
tył i wyskok w górę z
jednoczesnym dotknięciem
palcami papieru (jak najwyżej).
Wykonuje się 2 skoki próbne i 3
właściwe. Pod uwagę bierzemy
najlepszy wynik. Skok wykonuje
się boso.
lub
3. Próba mocy - skok w Piaskownica lub Boisko szkolne lub sala Z zaznaczonej linii wykonuje się Pomiaru dokonuje
dal z miejsca. materac, taśma gimnastyczna. skok w dal z miejsca, z odbicia się od linii skoku
miernicza. obunóż na piaskownicę lub do najbliższego
materac. śladu z
dokładnością do 1
cm.
4. Próba zwinności  2 chorągiewki, Boisko szkolne , sala Na podłodze zaznaczyć linię Czas wykonania
bieg z przewrotem na materac, kreda, gimnastyczna, korytarz. startu, która jest także linią mety. całej próby mierzy
materacu. stoper. W odległości 5 m. ustawić się stoperem z
chorągiewkę. Następną dokładnością do 0,1
chorągiewkę ustawić w sek.
odległości 15 m. od linii startu, a
10 m od pierwszej. Między
chorągiewkami położyć materac.
Na sygnał uczeń biegnie do 1
chorągiewki, okrąża ją nie
dotykając, dobiega do materaca i
wykonuje przewrót w przód.
Biegnie do 2 chorągiewki, obiega
ją i na czworakach wraca do
materaca, znów wykonuje na nim
przewrót w przód. Biegnie do 1
chorągiewki, którą znów okrąża
nie dotykając i wraca na linię
mety.
10
Tabela punktacji sprawności fizycznej testem Ludwika Denisiuka
Klasa I.
Chłopcy Dziewczęta
Punktacja Siła . Moc. Moc. Szybkość. Zwinność. Siła . Moc. Moc. Szybkość. Zwinność.
wg skali Rzut piłką Skok Skok Bieg Bieg Rzut Skok Skok Bieg Bieg
T 1 kg dosiężny w dal 30 m. z piłką dosiężny w dal z 30 m. z przewrotem.
z miejsca. przewrotem 1 kg miejsca.
m. cm cm sek. sek. m. cm cm sek. sek.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
100 6,9 35 185 4,9 12,8 5,4 34 170 4,9 13,8
99 184 13,0 169 14,0
98 6,8 183 13,2 5,3 168 14,2
97 34 182 5,0 13,4 167 5,0 14,4
96 6,7 181 5,2 33 166 14,6
95 179 13,6 165 5,1
94 6,6 178 5,1 13,8 5,1 164 14,8
93 6,5 33 177 14,0 32 163 5,2 15,0
92 176 14,2 5,0 162 15,2
91 6,4 175 5,2 161 15,4
90 32 173 14,4 4,9 31 159 5,3 15,6
89 6,3 172 14,6 158
88 171 5,3 14,8 4,8 157 5,4 15,8
87 6,2 170 15,0 156 16,0
86 6,1 31 169 30 155 16,2
85 167 5,4 15,2 154 5,5 16,4
84 6,0 166 15,4 4,7 153
83 30 165 15,6 4,6 29 152 5,6 16,6
82 5,9 164 5,5 15,8 151 16,8
81 163 4,5 150 5,7 17,0
80 5,8 161 16,0 28 149 17,2
79 5,7 29 160 5,6 16,2 4,4 148 17,4
78 159 16,4 147 5,8
77 5,6 158 16,6 4,3 146 17,6
76 28 157 5,7 27 145 5,9 17,8
75 5,5 155 16,8 4,2 143 18,0
74 154 17,0 142 18,2
73 5,4 153 5,8 17,2 4,1 26 141 6,0 18,4
72 5,3 27 152 17,4 140
71 151 4,0 139 6,1 18,6
70 5,2 149 5,9 17,6 25 138 18,8
69 26 148 17,8 137 19,0
68 5,1 147 18,0 3,9 136 6,2 19,2
67 146 6,0 18,2 135
66 5,0 145 3,8 24 134 6,3 19,4
65 4,9 25 143 18,4 133 19,6
64 142 6,1 18,6 3,7 132 19,8
63 4,8 141 18,8 23 131 6,4 20,0
11
62 24 140 19,0 3,6 130 20,2
61 4,7 139 6,2 129 6,5
60 137 19,2 3,5 22 127 20,4
59 4,6 136 19,4 126 6,6 20,6
58 4,5 23 135 6,3 19,6 3,4 125 20,8
57 134 19,8 124 21,0
56 4,4 133 3,3 21 123 6,7 21,2
55 22 131 6,4 20,0 122
54 4,3 130 20,2 3,2 121 6,8 21,4
53 4,2 129 20,4 20 120 21,6
52 128 6,5 20,6 3,1 119 21,8
51 4,1 21 127 118 6,9 22,0
50 126 6,6 20,8 19 117
49 4,0 125 21,0 3,0 116 7,0 22,2
48 3,9 20 124 21,2 115 22,4
47 123 6,7 21,4 2,9 114 22,6
46 3,8 122 18 113 7,1 22,8
45 120 21,6 2,8 111 23,0
44 3,7 19 119 6,8 21,8 110 7,2
43 118 22,0 2,7 17 109 23,2
42 3,6 117 22,2 108 7,3 23,4
41 3,5 18 116 6,9 2,6 107 23,6
40 114 22,4 16 106 23,8
39 3,4 113 22,6 2,5 105 7,4 24,0
38 112 7,0 22,8 104
37 3,3 17 111 23,0 2,4 103 7,5 24,2
36 110 15 102 24,4
35 3,2 108 7,1 23,2 101 24,6
34 3,1 16 107 23,4 2,3 100 7,6 24,8
33 106 23,6 14 99
32 3,0 105 7,2 23,8 2,2 98 7,7 25,0
31 104 97 25,2
30 2,9 15 102 24,0 2,1 13 95 25,4
29 101 7,3 24,2 94 7,8 25,6
28 2,8 100 24,4 2,0 93 25,8
27 2,7 14 99 24,6 92 7,9
26 98 7,4 1,9 12 91 26,0
25 2,6 96 24,8 90 8,0 26,2
24 95 25,0 1,8 89 26,4
23 2,5 13 94 7,5 25,2 11 88 26,6
22 93 25,4 1,7 87 8,1 26,8
21 2,4 92 86
20 2,3 12 90 7,6 25,6 1,6 10 85 8,2 27,0
19 89 25,8 84 27,2
18 2,1 88 26,0 83 27,4
17 87 7,7 26,2 1,5 82 8,3 27,6
16 2,0 11 86 9 81
15 84 26,4 1,4 79 8,4 27,8
12
14 1,9 83 7,8 26,6 78 28,0
13 1,8 10 82 26,8 1,3 8 77 28,2
12 81 27,0 76 8,5 28,4
11 1,7 80 7,9 1,2 75 28,6
10 78 27,2 7 74 8,6
9 1,6 9 77 27,4 1,1 73 28,8
8 76 8,0 27,6 72 29,0
7 1,5 75 27,8 1,0 71 8,7 29,2
6 1,4 8 74 6 70 29,4
5 72 8,1 28,0 0,9 69 8,8 29,6
4 1,3 71 28,2 68
3 70 28,4 0,8 5 67 8,9 29,8
2 1,2 7 69 8,2 28,6 66 30,0
1 68 0,7 65 9,0 30,2
KARTA ROZWOJU FIZYCZNEGO.
Data badania:____________ Klasa:_____________
Lp. Nazwisko Wzrost Waga Postawa Choroby Wady Wzrok Słuch Wynik
i imię (w cm ) ciała ciała wymowy testu-
ucznia ( w kg) spr. fiz
w pkt.
13
 Sporządzamy kartę rozwoju fizycznego uczniów dwukrotnie w ciągu roku szkolnego
według poniższych wskazówek.
1) Wagę, wzrost, postawę ciała ustalamy w porozumieniu z pielęgniarką szkolną.
2) Informacji o przebytych chorobach zasięgamy od rodziców na pierwszym zebraniu.
3) Wady wymowy powinien rozpoznać logopeda. On też może prowadzić odpowiednie
ćwiczenia korekcyjne.
4) Wady wzroku i słuchu ustali w wyniku obserwacji sam nauczyciel.
5) Dzieci z wadami postawy kierujemy na zajęcia z gimnastyki korekcyjnej.
6) Poziom sprawności fizycznej badamy testem sprawności fizycznej uczniów.(np.
L. Denisiuka  patrz s.13) Pomiar należy przeprowadzić dwukrotnie w ciągu roku :
we wrześniu i w czerwcu.
7) Po przeprowadzeniu testu wyniki przelicza się na punkty. Suma wszystkich punktów
informuje o aktualnej ogólnej sprawności fizycznej ucznia (patrz tabela punktacji) .
Różnice punktowe poszczególnych prób, jak i różnica ogólnych sum informują o
postępie w rozwoju sprawności fizycznej.
2. TEST DO BADANIA POZIOMU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ
I PERCEPCJI WZROKOWEJ (analizy i syntezy) H. SPIONEK.
Przeprowadzenie testu:
1) Wzory figur geometrycznych muszą być duże.
2) Dziecko ma przygotowaną dużą kartkę, gdyż wszystkie figury narysuje na
jednej kartce.
3) Figury pokazujemy pojedynczo, prosimy o narysowanie kolejnych figur.
4) Po narysowaniu przez dziecko jednej figury pokazujemy następną, aż do
ostatniej -14 figury.
Sposób w jaki dziecko odtworzyło figury , świadczy o ogólnym poziomie jego
możliwości graficznych.
Dzieci u których procesy analizy i syntezy wzrokowej przebiegają prawidłowo,
bezbłędnie potrafią odwzorować wszystkie figury.
Trudności w odtwarzaniu prawidłowo wszystkich figur wskazują na zaburzenia
procesów analizy i syntezy.
14
KARTA DO BADANIA POZIOMU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ I PERCEPCJI WZROKOWEJ
( ANALIZY I SYNTEZY) DZIECKA- WZORY FIGUR GEOMETRYCZNYCH - WEDA
UG HALINY
SPIONEK .
15
Proponowane kryteria oceny sprawności manualnej i percepcji wzrokowej
Lp. Elementy diagnozy Wyniki diagnozy
Sprawność manualna
1. Napięcie mięśniowe
" słabe,
" normalne,
" silne
2. Precyzja : prawidłowa czy zaburzona
" linie przerywane, niejednolite, złożone z
kilku odcinków,
" niejednakowa grubość linii,
" linie faliste, drżące,
" kąty przekształcone w łuki
3. Koordynacja wzrokowo- ruchowa
" niezachowanie równoległości linii,
" brak styczności,
" zachodzenie na siebie elementów
Percepcja wzrokowa
4. Spostrzeganie
" nieprawidłowy kształt,
" dodawanie bądz
opuszczanie elementów,
" niewłaściwe wielkości, nieprawidłowe
proporcje
5. Orientacja przestrzenna
" odwracanie całego wzoru,
" odwracanie elementów we wzorze,
" podnoszenie, opuszczanie, przestawianie
elementów
6. Analiza i synteza wzrokowa
" wyodrębnianie części z całości,
" składanie całości z części
16
Karta wyników poziomu analizy i syntezy wzrokowej uczniów badanych
testem H. Spionek (zestaw figur geometrycznych)
Data badania:___________ Klasa________________
Lp. Nazwisko
i imię Odtwarzana figura
dziecka
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Uwaga:
1. Figurę, którą dziecko odtworzyło prawidłowo zaznaczamy w karcie znakiem  + .
2. Figurę, którą dziecko odtworzyło błędnie zaznaczamy w karcie znakiem  -  .
17
3. TEST DO BADANIA POZIOMU ANALIZY I SYNTEZY
SA
UCHOWEJ WYRAZÓW ( I. STYCZEK)
Test składa się z :
- 6 zadań dotyczących analizy słuchowej wyrazów;
- 2 zadań na syntezę wyrazów.
W wyniku testu uzyskuje się informacje o tym, które dzieci potrafią:
- wyodrębniać sylaby,
- wskazywać głoskę początkową, końcową w danym wyrazie ,
- wyodrębniać kolejne głoski w wyrazach,
- w zakresie syntezy  czy potrafią tworzyć wyrazy z sylab oraz z głosek.
1. Wyniki testu wpisać należy do karty wyników poziomu analizy i syntezy słuchowej
wyrazów.
2. Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń uzyskuje  +
3. Za brak odpowiedzi bądz
odpowiedz
błędną uzyskuje    .
4. Przy odpowiedzi błędnej notujemy to, co odpowiedziało dziecko.
5. W wyniku testu dziecko może uzyskać 25 punktów, ponieważ w teście jest 25
wyrazów.
6. Wyrazów instrukcyjnych nie punktuje się.
Analizując kartę uzyskuje się następujące informacje:
- ile punktów uzyskało każde dziecko;
- jakich operacji nie potrafi wykonać;
- jakie popełnia błędy;
- które operacje potrafią wykonać wszystkie dzieci;
- które operacje są trudne i dla kogo.
-
Informacje te pomagają :
- zindywidualizować pracę z dziećmi, u których wystąpiły trudności,
zintensyfikować pracę z całą klasą jeśli trudność dotyczy większej grupy dzieci.
ANALIZA SA
UCHOWA
Lp. Zadawane pytania Wyraz instrukcyjny Wyrazy do analizy
1. Powiedz, ile cząstek jest w wyrazie? Sza-fa Ryba
Sałata
2. Powiedz, co słyszysz na początku Ala Osa
wyrazu? (A) Ule
Ewa
3. Powiedz, co słyszysz na końcu wyrazu? Las Dom
(s) Lok
Rok
18
Noc
4. Powiedz, co słyszysz na początku Sok Rok
wyrazu? (s) Mak
Buty
Kosa
5. Powiedz, co słyszysz na końcu wyrazu? Kura Sala
(a) Lata
Kosze
6. Jakie literki napisałbyś w wyrazie? Ela Dom
e- l- a Mapa
Foka
SYNTEZA SA
UCHOWA WYRAZÓW
7. Jaki wyraz powiedziałam? o-k-o Mu-cha
A
o-pa-ta
Ka-na-pa
8. Jaki wyraz powiedziałam? o-k-o m-a-k
w-a-g-a
b-u-d-a
-
Proponowane kryteria oceny poziomu analizy i syntezy słuchowej wyrazów
Lp. Elementy diagnozy Wyniki diagnozy
Percepcja słuchowa
1. Analiza słuchowa - wyodrębnienie samogłosek na
początku, na końcu wyrazu;
- wyodrębnienie spółgłosek na
początku, na końcu wyrazu;
- analiza głoskowa wyrazu.
2. Synteza słuchowa - tworzenie wyrazów z sylab;
- tworzenie wyrazów z głosek.
3. Błędy w pisaniu związane z zaburzeniami - zamiana głosek o podobnym
percepcji słuchowej brzmieniu: d-t, g-k,w-f,z-s,s-c;
- nieprawidłowe zmiękczenia: ś-si,
ć-ci,dz
-dzi, z
-zi, ń-ni;
- mylenie głosek syczących z
szumiącymi: s-sz, c-cz, dz-dż;
- brak różnicowania: i-j;
- błędy ortograficzne;
- rozdzielanie lub łączenie
sąsiadujących ze sobą wyrazów;
- opuszczanie lub dodawanie
wyrazów, sylab, liter
19
Karta wyników badania poziomu analizy i syntezy słuchowej wyrazów
testem I. Styczek.
Data badania:___________ Klasa________________
Lp. Nazwisko i imię Zadania badające analizę słuchową Zadania Ilość
ucznia badające pkt.
syntezę
słuchową
1 2 3 4 5 6 7 8
Opanowało operację
Nie opanowało operacji
20
4. RYSUNEK CZA
OWIEKA.
Badanie ogólnego poziomu rozwoju ( Rysunek człowieka) należy przeprowadzić na
początku roku szkolnego oraz na koniec roku.
Przeprowadzenie badania:
1. Prosimy uczniów o narysowanie ołówkiem człowieka.
2. Nie mówimy jak mają rysować, ani czego jeszcze brakuje. Ma to być rysunek
samodzielny, spontaniczny.
3. Zbieramy rysunki, podpisujemy je imieniem, nazwiskiem, wpisujemy datę badania.
4. Próbujemy dokonać analizy poziomu rysowania w klasie.
Podczas oceny bierzemy pod uwagę:
sposób przedstawienia postaci,
liczbę elementów rysunku,
jakość rysowania.
5. Próbujemy określić, które rysunki są:
a. bardziej dokładne i wzbogacone,
b. typowe dla wieku,
c. bardzo ubogie.
Uzyskamy w ten sposób informacje o:
aktualnym poziomie rozwoju dzieci w klasie,
przyspieszeniu lub opóz
nieniu rozwoju,
różnicach indywidualnych.
6. Porównujemy rysunki uczniów z normami rozwoju.
Rysunki dzieci siedmioletnich.
Rozwój opóz
niony.
Dzieci rysują głowonogi, które składają się z okręgu oraz linii prostych obrazujących
kończyny górne i dolne. Pojawiają się oczy, nos, usta i włosy.
21
Rozwój przyspieszony.
Dzieci wykonują rysunek schematyczny. Forma graficzna takiego rysunku jest płynna
i giętka. Rysunek składa się z wielu części z zaznaczonymi szczegółami. Pojawia się szyja.
Wszystkie części są znacznie doskonalsze. Można zauważyć różnice w rozwoju
spostrzegania, np. pojawiają się rzęsy, brwi, tęczówka, wargi. Ręce i nogi są dwuwymiarowe.
Pojawia się właściwa liczba palców rąk i stopy. Wszystko to świadczy o rozwijaniu się
operacji umysłowych, takich jak analiza i synteza.
Ocena rysunku człowieka wskazuje na aktualny poziom rozwoju, w momencie
badania.
Na ich podstawie można też wykryć:
Zaniedbania środowiskowe- w klasie mogą być dzieci, które nie mają wiadomości
na temat wyglądu człowieka, niewiele rysowały, nie mają więc wyćwiczonej
sprawności manualnych, co powoduje ubogi zasób spostrzeżeń. Tego typu opóz
nienia
dzieci są w stanie szybko nadrobić.
Deficyty rozwojowe  gdy poziom rysunku utrzymuje się na tym samym poziomie
przez kilka miesięcy można przypuszczać, że jest spowodowany niską inteligencją lub
fragmentarycznymi deficytami percepcji wzrokowej i sprawności manualnej. W takich
przypadkach konieczna jest dokładna diagnoza psychologiczna oraz praca w formie
zajęć korekcyjno- wyrównawczych.
Uzdolnienia  na podstawie rysunku można wykryć również uzdolnienia specjalne.
Powtarzając badania zwracamy uwagę na to, czy :
wzrosła liczba szczegółów,
pojawiły się nowe elementy,
jak przedstawione są podstawowe części ciała,
czy zmienił się sposób rysowania szczegółów; nos, usta, oczy.
Jeśli TAK, to znaczy, że nastąpił postęp w rozwoju. Wszystkie rysunki opisane należy
gromadzić w dokumentacji wychowawcy.
5. WZORY LITEROPODOBNE.
Rysowanie wzorów literopodobnych pozwoli sprawdzić percepcje wzrokową oraz
sprawność graficzną. Dajemy każdemu uczniowi arkusz do badania wzorów literopodobnych.
Arkusz należy opatrzyć datą. Po pewnym czasie trzeba powtórzyć badanie, aby
zaobserwować czy nastąpił postęp.
22
23
6. BADANIE MOWY I MYŚLENIA UCZNIÓW.
OBRAZEK SYTUACYJNY  ROZLANE MLEKO  TEST S. SZUMANA
Przebieg badania:
1) Uczeń ma za zadanie opowiedzieć przebieg zdarzeń przedstawionych na obrazku.
Kryteria oceny mowy i myślenia
Elementy diagnozy Wyniki diagnozy
MOWA
Zasób słownictwa mały,
przeciętny,
duży.
Wady wymowy reranie,
seplenienie,
szeplenienie,
mowa bezdz
więczna,
jąkanie.
Sposób wypowiadania się pojedynczymi słowami,
prostymi zdaniami,
złożonymi zdaniami,
wypowiedzi spontaniczne,
wypowiedzi wymagające dodatkowych pytań.
MYŚLENIE
Analiza i synteza
Porównywanie, dostrzeganie podobieństw i różnic.
Abstrahowanie, uogólnianie, klasyfikowanie.
Rozumienie treści obrazków, zagadek, poleceń.
Dostrzeganie związków przyczynowo- skutkowych.
Rozumienie pojęć stałości masy i liczby.
Rozumienie operacji matematycznych.
24
W wypowiedzi ucznia oceniamy:
poprawność rozumowania przyczynowo- skutkowego:
-czy dziecko skojarzyło związki i zależności między poszczególnymi zdarzeniami,
-czy zdarzenia wymienia w odpowiedniej kolejności.
rozwój mowy dziecka, a mianowicie:
o sposób wymowy i komunikatywność,
o treść,
o rozwój zdań ( wypowiada się pojedynczymi wyrazami, zdaniami prostymi czy
złożonymi),
o zasób słownictwa,
o zastosowanie części mowy,
o rozwój form fleksyjnych ( odmiana przez przypadki, rodzaje, liczby, czasy).
7. BADANIE POZIOMU ANALIZY I SYNTEZY WZROKOWEJ
DZIECKA - PUZZLE DO POCI
CIA I UKA
ADANIA.
Uwaga:
Dziecko w klasie I powinno ułożyć obrazek z 6 części.
25
1. BADANIE MYŚLENIA  PORÓWNYWANIE OBRAZKÓW.
Przeprowadzenie badania:
1) Uczeń ma za zadanie znalez
ć 7 szczegółów, którymi różnią się te obrazki.
Kryteria oceny myślenia
Analiza i synteza
Porównywanie, dostrzeganie podobieństw i różnic.
Abstrahowanie, uogólnianie, klasyfikowanie.
Rozumienie treści obrazków, zagadek, poleceń.
Dostrzeganie związków przyczynowo- skutkowych.
Rozumienie pojęć stałości masy i liczby.
Rozumienie operacji matematycznych.
26
9. BADANIE TEMPA I TECHNIKI PISANIA
Poprawność pisania liter, wyrazów zdań można sprawdzać w codziennych
sytuacjach szkolnych:
sprawdzając karty pracy, zeszyty uczniów,
stosując przepisywanie tekstu, pisanie z pamięci i ze słuchu
stosując badanie wystandaryzowanym testem Elżbiety Grzegorzewskiej  tempa pisania
wyrazu  domek
Badanie tempa pisania wyrazu  domek - testem Elżbiety Grzegorzewskiej
Badania mogą być przeprowadzone indywidualnie lub zbiorowo. Należy wytworzyć
odpowiednią atmosferę i nawiązać pozytywny kontakt z dziećmi.
Potrzebne pomoce:
Kartka papieru w linie z zeszytu obowiązującego w klasie I
Ołówek lub długopis
Stoper
Przebieg badania:
1. Dzieci podpisują kartki imieniem i nazwiskiem.
2. Nauczyciel wyjaśnia na czym polega badanie.
Np. Będziemy pisać wyraz  domek tyle razy, ile zdążycie w ciągu 1 minuty. Powiem
wam kiedy zaczniemy i kiedy skończymy pisać. (dla lepszej orientacji nauczyciel
może napisać wyraz na tablicy). Wyrazy będziecie pisać małą literą, bez stawiania
przecinków. Starajcie się pisać ładnie i najszybciej jak potraficie. Gdy skończycie
jedną linijkę , zaczynacie pisać w następnej.
3. W czasie pisania powtarzamy , żeby dzieci pisały szybciej. Po upływie 1 minuty zbieramy
kartki i liczymy ile liter zdążyło napisać każde dziecko.
4. Miarą sprawności manualnej jest liczba liter napisanych w ciągu 1 minuty.
Tabela wyników
Sten Wyniki Liczba liter na minutę
KLASA I KLASA II KLASA III
I-II NISKI 1-10 11-20 11-30
III-IV PONIŻEJ 11-20 21-35 31-50
PRZECI
TNEJ
V-VI PRZECI
TNY 21-30 36-45 51-65
VII-VIII POWYŻEJ 31-40 46-65 66-85
PRZECI
TNEJ
IX-X WYSOKI 41-70 66-100 86-120
27
Karta wyników badania tempa, precyzji i poprawności pisania.
Data badania.......................................... Klasa.................................................
Lp. Nazwisko i imię ucznia Tempo pisania Precyzja pisania Popełniane błędy
-ilość liter na
1 min.
1) Tempo pisania- wynik z tabeli wyników.
2) Precyzja pisania- prawidłowa, brak łączeń, brak styczności, linie faliste, linie
przerywane itp.
3) Błędy w pisaniu- wpisać należy jakie błędy popełnia dziecko
np. myli litery d-b.
4) Taki sposób oceny należy kontynuować przez cały rok, a końcowe wyniki
wykorzystać do planowania zajęć wyrównawczych i korekcyjno-
kompensacyjnych w następnym roku szkolnym.
5) Jeżeli wiele dzieci ma podobne problemy , nauczyciel powinien wprowadzić
dodatkowe ćwiczenia na zajęciach, które umożliwią wyrównanie powstałych
braków.
28
10. BADANIE TEMPA I TECHNIKI CZYTANIA.
Poprawność czytania podobnie jak pisania sprawdzamy w codziennych sytuacjach
szkolnych:
czytanie tekstów z podręcznika;
czytanie poleceń w kartach pracy;
czytanie lektur i innych książek dla dzieci;
czytanie czasopism dla dzieci;
testu sprawdzającego tempo i technikę czytania.
Badanie za pomocą testu do podręcznika  Wesoła szkoła w kl. I zamieszczonego w
 Wesoła Szkoła .Ocena opisowa i sprawdzian osiągnięć ucznia , WSiP
Zestaw wyrazów do głośnego czytania po zakończeniu I części  Wesołej Szkoły
ul to ma dam dym jem są sól cel kruk znak nic pan
dla sny kto smak miód noc dres cud zmrok ląd sto klej
nos pod
ule ile lata mata domek kotek dymy leją lecą sroka zając
nosek smutek praca
mamy malutki miksują kotlety piją kreski rozdaje
notatnik pomidory ogórek
29
Zestaw wyrazów do głośnego czytania po zakończeniu II części  Wesołej Szkoły
pęk bok łap wy go flet głos łzy szal czy żył twarz dzwon
hej chleb
lęk bal stał wór staw gra film mgła szum czas żal rzecz
dzban hak groch
ręce dobry łapie wujek grupa fruwa szafa rękawiczki
żółte wyrzucił bardzo hamak orzech
zmiotę bokser łopatka dowcip globus fiolet szuflada
szczęka róże przyszedł budzik hipopotam muchomor
30
Zestaw wyrazów do głośnego czytania po zakończeniu III części  Wesołej Szkoły
miś sio z
le dzik ćma cię koń nic bądz
dzień dżem
śnieg siedem wez
ziąb pięć cień niech chodz
dziś dzień
śpioch siedem póz
no zima spalić ciocia promień konie
dz
więczy dziupla drożdże
świerk sikorka z
ródło ziemia wielkość cienie dłonie
łabędzie dziadek wyjeżdżamy
Przeprowadzenie testu
1. Badamy dzieci pojedynczo.
2. Test jest jednominutowy. Uczeń czyta poszczególne wyrazy przez 1 minutę w obecności
wyłącznie nauczyciela.
3. Test jest przeznaczony dla uczniów klasy I. Uczeń zaczyna czytać wyrazy od początku.
4. Każde błędnie przeczytane słowo zapisujemy na kartce, nie przerywając uczniowi
czytania, a po zakończeniu badania odliczamy liczbę błędnie przeczytanych wyrazów od
wyniku ogólnego.
5. Test przeprowadzamy po zakończeniu poszczególnych części podręcznika.
6. Test pozwala stwierdzić na jakim poziomie czytają uczniowie i jakie błędy popełniają w
trakcie czytania oraz pokazuje czy nastąpił rozwój w tempie i technice czytania.
31
Karta wyników badania tempa, techniki i poprawności czytania.
Data badania.......................................... Klasa...................................
Lp. Nazwisko i imię ucznia Tempo Technika czytania Popełniane błędy
czytania
1) Tempo- ile wyrazów na minutę przeczytał prawidłowo.
2) Technika- czytanie globalne (całościowe), technika sylabowa, głoskowanie
3) Błędy- nie ma, myli litery d-b, przestawia sylaby od-do itp.
32
11. BADANIE ROZWOJU EMOCJONALNO - SPOA
ECZNEGO
Wskaz
niki
Dziecko przystosowane Dziecko nieprzystosowane
Chętnie przychodzi do szkoły, bez problemu Nie chce chodzić do szkoły, boi się, płacze,
rozstaje się z rodzicami przychodząc do nie chce zostać samo w szkole.
szkoły.
Samodzielnie się ubiera i rozbiera. Wymaga pomocy przy ubieraniu i
rozbieraniu.
Samodzielnie załatwia potrzeby fizjologiczne. Nie sygnalizuje potrzeb fizjologicznych, nie
ma nawyków higienicznych.
Dba o czystość i wygląd zewnętrzny. Nie troszczy się o swój wygląd, często jest
brudny.
Wykazuje zainteresowanie nauką. Nie interesuje go nauka.
Wykonuje zadania zlecone przez nauczyciela Nie kończy rozpoczętych zadań. Ma trudności
i doprowadza je do końca. Pracuje wytrwale. w przystosowaniu się do dyscypliny szkolnej.
Zamiast wykonywania zadań  bawi się; gdy
efekt pracy jest niezadowalający  niszczy go.
Dba o swoje rzeczy, lubi porządek. Nie dba o swoje rzeczy, nie sprząta
przyborów, ociąga się z wykonywaniem
zadań.
A
atwo nawiązuje kontakty z kolegami. Jest onieśmielone, skrępowane, boi się
kontaktów z nauczycielami, kolegami.
Współpracuje i współdziała z innymi. Unika współpracy, stroni od dzieci, odmawia
Wykazuje własną inicjatywę, ma ciekawe współdziałania w zespole. Woli przyglądać
pomysły. się z boku, na to, co robią inni.
Podporządkowuje się wymaganiom, Narzuca innym swoją wolę i domaga się
przestrzega norm postępowania. podporządkowania się jego woli.
Jest spokojny, zrównoważony, uśmiechnięty. Obraża się i gniewa. Sprzeciwia się innym,
niechętnie się podporządkowuje.
Jest troskliwy i opiekuńczy wobec innych, Jest obojętny wobec kłopotów innych.
staje w obronie pokrzywdzonych.
Jest ustępliwy i łagodny w kontaktach z Często jest agresywny i kłótliwy; zaczepia
rówieśnikami. kolegów, wszczyna bójki.
Wyjaśnia i tłumaczy zachowania swoje i Przejawia poczucie wyższości, wydaje
innych, jeśli były one przyczyną konfliktów. polecenia, rządzi innymi.
Nie przyznaje się do winy, uważa, że zawsze
ma rację.
33
Karta diagnozy rozwoju emocjonalno - społecznego
Elementy diagnozy Metody pracy
I.
1.Rodzaje emocji: 1. Organizowanie ćwiczeń
relaksacyjnych.
Pozytywne- negatywne 2. Uczenie umiejętności obcowania z
silne  słabe innymi, postrzegania siebie i kolegów,
2.Treść emocji: rozumienie uczuć własnych oraz
swoich rówieśników, mówienie o
radość, zadowolenie, złość, strach, gniew, lęk swoich uczuciach, umiejętności
słuchania co mówią inni, rozładowania
3.Rodzaje uczuć:
stresu.
3. Rozwijamy uczucia poznawcze,
" poznawcze
estetyczne, praksyczne i moralne
" społeczne :
współpraca, współdziałanie, przyjaz
ń,
miłość, sympatia, życzliwość, tolerancja,
empatia.
" estetyczne:
wrażliwość na piękno,
" praksyczne:
radość z działania, organizowania,
pomagania
" moralne :
uczciwość, prawdomówność,
przestrzeganie norm
4.Wyrażanie uczuć i emocji:
" werbalne: mówienie, pisanie
" niewerbalne: gest, mimika, ruch
II.
1. Uczestnictwo w grupie: 1. Przydzielenie zadań:
krótkoterminowych i długo
" Współżycie i współdziałanie;
terminowych.
" Pozycja dziecka w klasie: akceptacja,
2. Uczenie właściwych relacji:
izolacja, odrzucenie;
- dziecko  kolega
" Relacje z rówieśnikami i dorosłymi;
- dziecko  rówieśnik
" Stosunek do nauki;
- dziecko  dorosły.
" Stosunek do norm społecznych;
3. Organizowanie sytuacji
" Stosunek do samego siebie.
wychowawczych poprawiających
sytuację dziecka w klasie.
4. Podkreślanie mocnych stron dziecka,
jego uzdolnień, wkładu pracy w
wykonywane zadania.
34
III.
1. Rozwiązywanie problemów i 1. Uczenie rozwiązywania problemów i
konfliktów. konfliktów bez agresji i użycia siły.
2. Zmieniamy otoczenie dziecka ( w razie
" konfliktowość;
potrzeby i możliwości).
" zaspokajanie potrzeb innych
3. Pomagamy rodzicom w rozumieniu
oraz własnych ;
potrzeb ich dzieci, porozumiewaniu się
" respektowanie umów i
z nimi i rozwiązywaniu problemów.
poleceń;
4. Stosowanie metod i form oddziaływań
" dążenie do kompromisu;
wychowawczych proponowanych w
" pomoc innym.
literaturze psychologicznej i
pedagogicznej.
Badania socjometryczne.
Badania socjometryczne stosujemy w celu ustalenia pozycji dziecka w grupie
rówieśniczej.
Dzięki nim dowiemy się, które dzieci są:
" akceptowane,
" odrzucone,
" izolowane,
" kontrowersyjne.
Dziecko akceptowane- ma zaspokojone potrzeby przynależności do grupy, potrzebę
akceptacji, uznania, bezpieczeństwa. Akceptacja innych powoduje, że kształtują się postawy
do ludzi, takie jak: życzliwość, koleżeństwo, przyjaz
ń, opiekuńczość, zaangażowanie. Uczeń
chętnie wtedy pomaga innym, stosuje się do norm i zasad obowiązujących w grupie. Ma także
pozytywną samoocenę, poczucie własnej wartości, akceptuje siebie.
Dziecko odrzucone- nie ma zaspokojonej potrzeby akceptacji, bezpieczeństwa, uznania,
przynależności. Fakt bycia nie lubianym wpływa na kształtowanie negatywnych postaw,
wzmaga frustrację i niechęć do rówieśników, nauki, szkoły. Ujawnia się w agresji
skierowanej do ludzi, zwierząt, przedmiotów. Zachowania takie karane i oceniane negatywnie
jeszcze bardziej wzmagają poczucie odrzucenia. Dziecko odrzucone ma na ogół niskie
poczucie własnej wartości, ocenia się negatywnie, nie akceptuje samego siebie. Dziecko takie
szuka podobnych do siebie rówieśników w klasie, w szkole lub poza nią. U nich znajduje
oparcie i akceptację. Czyny wzbudzające w innych strach i złość dają mu poczucie siły i
przewagi.
Dziecko izolowane- jest nie zauważane przez rówieśników, często też przez samego
nauczyciela. Dla rówieśników jest obojętne- nikt go nie odrzuca ale i też nie wybiera.
Dziecko takie odsuwa się od ludzi, nie włącza się do zabaw, zajęć, nie ma zaspokojonej
potrzeby przynależności, kontaktu emocjonalnego. Boi się, jest ostrożne w kontaktach i
nieufne. Ma poczucie niskiej wartości. Ocenia siebie negatywnie. Często jest to ocena
zaniżona w stosunku do własnej wartości.
35
O tym, czy dziecko jest akceptowane, izolowane czy odrzucone, można dowiedzieć się:
1. z obserwacji zachowań w różnych sytuacjach społecznych, np. w czasie
zajęć, przerw, zabaw ...
2. z sytuacji tworzonych eksperymentalnie, w których dzieci będą się dobierały
parami lub tworzyły grupy np. zabawy, zaproszenie na urodziny, tworzenie
grup do gier i zabaw ruchowych...
3. z zastosowania techniki niedokończonych zdań,
" pytania o dzieci akceptowane:
np.
W klasie najbardziej lubię...........................................................................................
Chciałabym zaprzyjaz
nić się z....................................................................................
Chciałabym siedzieć w ławce z...................................................................................
Chciałabym zaprosić na urodziny...............................................................................
" pytania o wybór negatywny, z którego dowiemy się o
odrzuceniu,
np.
Raczej nie chciałabym się przyjaz
nić z.......................................................................
Nie chciałabym siedzieć w ławce z.............................................................................
W klasie nie lubię........................................................................................................
" pytania o przyczynę akceptacji, bądz
odrzucenia,
np.
W mojej klasie najbardziej lubię........................, ponieważ.......................................
W mojej klasie nie lubię........................, ponieważ..................................................
4. z testów socjometrycznych, w których pojawią się dane ilościowe. Test da
nauczycielowi obraz całej grupy, dokładnie pokaże stosunki panujące w klasie,
co z kolei pozwoli podjąć nauczycielowi pewne działania wychowawcze
eliminujące niepożądane zachowania i wzajemne relacje. Test jest jednak
odpowiednią formą dla dzieci nieco starszych, dlatego w pierwszej klasie
raczej niewskazany.
36
IV. PRZYKA
ADOWE OCENY ROZWOJU UCZNIA.
Lp. Elementy diagnozy Wyniki diagnozy
Rozwój fizyczny
1. Waga ciała
2. Wzrost
3. Postawa ciała
4. Wzrok
5. Słuch
Sprawność manualna
Propozycje oceny
1. Napięcie mięśniowe słabe,
normalne,
silne
2. Precyzja : prawidłowa czy zaburzona linie przerywane, niejednolite, złożone z
kilku odcinków,
niejednakowa grubość linii,
linie faliste, drżące,
kąty przekształcone w łuki
3. Koordynacja wzrokowo- ruchowa niezachowanie równoległości linii,
brak styczności,
zachodzenie na siebie elementów
Percepcja wzrokowa
1. Spostrzeganie nieprawidłowy kształt,
dodawanie bądz
opuszczanie elementów,
niewłaściwe wielkości, nieprawidłowe
proporcje
2. Orientacja przestrzenna odwracanie całego wzoru,
odwracanie elementów we wzorze,
podnoszenie, opuszczanie, przestawianie
elementów
3. Analiza i synteza wzrokowa wyodrębnianie części z całości,
składanie całości z części
Percepcja słuchowa
1. Analiza słuchowa wyodrębnienie samogłosek na początku,
na końcu wyrazu;
wyodrębnienie spółgłosek na początku, na
końcu wyrazu;
analiza głoskowa wyrazu.
2. Synteza słuchowa tworzenie wyrazów z sylab;
tworzenie wyrazów z głosek.
3. Błędy w pisaniu związane z zamiana głosek o podobnym brzmieniu: d-
zaburzeniami percepcji słuchowej t, g-k,w-f,z-s,s-c;
nieprawidłowe zmiękczenia: ś-si,
o ć-ci,dz
-dzi, z
-zi, ń-ni;
mylenie głosek syczących z szumiącymi:
37
s-sz, c-cz, dz-dż;
brak różnicowania: i-j;
błędy ortograficzne;
rozdzielanie lub łączenie sąsiadujących ze
sobą wyrazów;
opuszczanie lub dodawanie wyrazów,
sylab, liter
Mowa
Zasób słownictwa mały,
przeciętny,
duży.
Wady wymowy reranie,
seplenienie,
szeplenienie,
mowa bezdz
więczna,
jąkanie.
Sposób wypowiadania się pojedynczymi słowami,
prostymi zdaniami,
złożonymi zdaniami,
wypowiedzi spontaniczne,
wypowiedzi wymagające dodatkowych
pytań.
Rozwój emocjonalno- społeczny.
Emocje pozytywne- negatywne
silne  słabe
Uczucia sympatia,
życzliwość,
tolerancja,
empatia.
Uczestnictwo w grupie współżycie i współdziałanie;
pozycja dziecka w klasie: akceptacja,
izolacja, odrzucenie;
relacje z rówieśnikami i dorosłymi;
stosunek do nauki;
stosunek do norm społecznych;
stosunek do samego siebie.
Rozwiązywanie problemów i konfliktów. konfliktowość;
zaspokajanie potrzeb innych oraz
własnych ;
respektowanie umów i poleceń;
dążenie do kompromisu;
pomoc innym.
38
Przykładowa ocena ucznia rozwijającego się prawidłowo ( rozwój harmonijny)
Rozwój fizyczny
" Prawidłowy
Sprawność manualna
" Prawidłowe napięcie mięśniowe
" Duża precyzja wykonania
Percepcja wzrokowa
" Prawidłowe spostrzeganie i orientacja
przestrzenna
" Właściwy poziom analizy i syntezy wzrokowej
Percepcja słuchowa
" Dokonuje analizy i syntezy sylabowej i głoskowej
" W teście I. Styczek uzyskał 25 pkt.
Mowa
" Prawidłowa
" Wypowiada się spontanicznie zdaniami
złożonymi, logicznie i na temat
" Duży zasób słownictwa
Rozwój emocjonalno- społeczny
" Dziecko przystosowane do szkoły, nauki,
kolegów i osób dorosłych.
Przykładowa ocena ucznia z rozwojem zaburzonym w różnych zakresach
Rozwój fizyczny
" Wada wzroku...słuchu...... postawy ciała....
Sprawność manualna
" Bardzo silne napięcie mięśniowe, mała precyzja
ruchów, nieprawidłowa koordynacja wzrokowo-
ruchowa.
Percepcja wzrokowa
" Opuszcza elementy
" Odwraca znaki, cyfry, litery: n-u, m-w, d-g, 3-E,
<,>
" Przestawia litery: ul  lu, od  do
" Rysunek człowieka na poziomie głowotułowia.
Percepcja słuchowa
" Dokonuje analizy i syntezy sylabowej wyrazów
" Nie potrafi rozpoznać ostatniej głoski ani
kolejnych głosek w wyrazach
" Rozpoznaje głoski na początku wyrazu
" Ma trudności z syntezą głoskową
" Analiza i synteza wyrazów na poziomie 12
pkt.(test I. Styczek)
Mowa
" Mały zasób słownictwa
" Wypowiada się pojedynczymi słowami, czasem
zdaniami prostymi
" Wymienia przedmioty i czynności występujące na
obrazku
Rozwój emocjonalno- społeczny
" Zahamowany
" Boi się nowych osób i sytuacji
" Izoluje się od rówieśników
39
Wzór karty
.............................................. .........................
/imię i nazwisko ucznia/ /data/
KARTA WST
PNEJ DIAGNOZY ROZWOJU UCZNIA KLASY I
Lp. Elementy diagnozy Wyniki diagnozy
Rozwój fizyczny
1. Waga ciała
2. Wzrost
3. Postawa ciała
4. Wzrok
5. Słuch
6. Sprawność fizyczna
Rozwój sprawności manualnej i procesów poznawczych
Sprawność manualna
1. Napięcie mięśniowe
2. Poprawność pisania
3. Tempo pisania
Percepcja wzrokowa
1. Spostrzeganie
2. Orientacja przestrzenna
3. Analiza i synteza wzrokowa
4. Tempo czytania
Percepcja słuchowa
1. Analiza słuchowa
2. Synteza słuchowa
3. Błędy w pisaniu związane
z zaburzeniami percepcji słuchowej
Mowa
1. Zasób słownictwa
2. Wady wymowy
3. Sposób wypowiadania się
Rozwój emocjonalno- społeczny.
1. Emocje
2. Uczucia
3. Uczestnictwo w grupie:
4. Rozwiązywanie problemów i konfliktów.
Nauczyciel-wychowawca:
40
BIBLIOGRAFIA
1. Hanisz J., Grzegorzewska E., A
ukasik S, Petkowicz H.: Wesoła szkoła .Kształcenie
zintegrowane w klasach I-III. Ocena opisowa i sprawdzian osiągnięć ucznia.
Warszawa 2001.
2. Kozar J. [red]: Testy sprawności fizycznej i próby wydolnościowe. Materiały
pomocnicze dla nauczycieli i trenerów. Częstochowa 1997.
3. Pomykało W. [red]: Encyklopedia pedagogiczna. Warszawa 1993.
4. Przetacznik- Gierowska M, Makiełło- Jarża G.: Psychologia rozwojowa i
wychowawcza wieku dziecięcego. Warszawa 1992.
5. Spionek H.: Psychologiczna analiza trudności i niepowodzeń szkolnych. Warszawa
1970.
6. Styczek I.: Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego. Warszawa 1982.
7. Szewczuk W.: Słownik psychologiczny.
8. Szuman S.: Psychologia wychowawcza wieku dziecięcego. Warszawa 1974.
9. Ziemski S.: Problemy dobrej diagnozy. Warszawa 1973.
10. Żebrowska M.[red.] : Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. Warszawa 1986.
41