DSC03315 (5)

■

72 Hinduizm

Wisznu i Śiwa

Od czasu późniejszych upaniszad Wisznu i Śiwa stali się popularnymi bóstwami^ uznanymi za godne czci i posługi przez swoich wyznawców, zwanych odpowiednio wisznuitami (toajsz-nawa) i śiwaitami (śajwa). Wykształciły się praktyki kultowe i nauki doktrynalne, a we wchodzących w ich skład opowie* ściach i mitach, zarejestrowanych w puranach, Wisznu i Śiwa byli przedstawiani ikonograficznie. Siwę opisywano jako himalajskiego ascetę, Wisznu jako błękitnoskórego młodzieńca trzymającego swe cztery ręce na dysku, maczudze, konsze i kwiecie lotosu. Ich wyznawcy uważali każdego z nich za n aj wyższejfiBsj transcendentnego Boga, ale też immanentnego i zarazem £a-mieszkuj ącego we wszystkich ludziach. Śiwa był związanyjz bo- ■ ską rodziną, poprzez którą rozciągały się jego boskie moce^' Wisznu wywierał swój boski wpływ w okresach ciemnr^^H i upadku moralnego, przyjmując postać zwierzęcą lub człowj^^fl czą. Do końca okresu puranicznego zarejestrowano dziesif^Hfi głównych wcieleń, czyli „zn iebazstąpieó” (atoaeanz). Oto one-:|

Matsja, ryba

Kurma, żółw

Waraha, dzik

Narasinha, człowiek-lew

Wamana, karzeł

Paraśurama, Rama z toporem

Rama

Kryszna

Budda

Kalkin, „biały koń”, który nadejdzie pod koniec czarnegM wieku, czyli kalijugi.

Rama i Kryszna byli także uznawani za odrębne, samfl w sobie najwyższe bóstwa. Rama jest przedstawiany jako wo-m jownik z lukiem i strzałami, któremu towarzyszą żona Sita, |

Boska obecność 73

I i brat Lakszmana i malpa-wojownik - oddany sługa Hanu-I ► mant. Krysznę najczęściej ukazuje się jako młodego, grające-I go na flecie pasterza, otoczonego przez krowy, bawiącego się I [ z przyjaciółmi lub flirtującego z pasterkami (gopi). Jego I c faworytą jest Radha i na malowidłach oraz w ikonografii IL świątynnej częstokroć pojawiają się razem. Kryszna jest cza-I f sami przedstawiany jako niesforne dziecko lub też woźnica I e rydwanu towarzyszący Ardźunie, bohaterowi Bhagawadgity.

I---—--:

M    Niemmej podczas gdy świątynne wizerunki Wisznu,

■    Kryszny oraz bóstw żeńskich mają ludzką postać (w rzeczy

■    samej to ludzie są stworzeni na ich podobieństwo), Śiwa

■    rzadko kiedy objawia się sam w sobie. Przebywa w lindze,

P swoim symbolu, gładkim, cylindrycznym kamieniu. Lingi,

8. Przydrożna świątynka Siwy i new