DSC03534 (3)

Zestawienie wymiarów grzebieni określonych typologicznie z nh u

(wymiary w cm)    brębu pracowni

eupA		| <> O "*1*^ >3 «3 (J Hi *»■ •fw* ▼ ?r •*( •*?*??? 1 l»f *-• *N «N ^1 ł\j Kj ^n
MUl JJ		A 407/66 399/66 1359/65 1059/65 bez nr bez nr bez nr 818/67 2230/65 1027/67 1404/64 59/62 651/65 1 29/62 537/62 472/67
>PZ30 BOHipdJ		I! i i 1 i i j i i i 3 i i i BS f w o o
1 MęjOMio HOjupajg		4 i i Ś j i i i -33 i m j 9K W o ® O
3faxedzs ip^o^ojazs		0,04 0,05 0,03 0,03 0,04 0,04 0,03 0,05 0,07 0,08 0.04 0,05 0,04 0,04 0,04
I «; , osoqnj3 L8 S*		ao « os ^1 ---- rl rj - ^n. 1 O O O «n -• n r** ro 'ó Tf- oo »o i I ^N. ^ *1 ^N. N ? n N N N N 1 1 tn « vi O O ° O O O O O O o* O O ^ O o* o* ®
I J2 1 ~ psojjojazs		I os r*^ oo “—-| <n* r*f <s i os j oo oo i i I N « « » "n o io oo N* J, rf «N 1 ’ fi ri n n « n m* « rT ci N
osoSmp 1 '		« oo in w ff JS«###■! N N O (v)
osoąruS		0,21—0,36 0,35—0,5 0,2—0,3 0,28 0,26—0,4 0,4 0,5
OSOJfOJ3ZS		O N - - N II13 n tli i 111 i 11 o o o’ o o"
J? .g p^oSnfp .2 2 ,_		16,0 8,2
O JO ’o* •B s a	ZddBJ)	1 1 X I I I 1 1 1 1 | 1 | | | 1
	ife^fojsojd	1 1 1 X 1 1 1 II | | X II 1 |
	BJOJI ?(9UppO	X X X X x ^1
pfoSnfp BU»MOqoBZ		c*i e> , i i f i i i i «a w « m ! 1 1 oo 1 1 n fS 1 1 loo
CAMSJ feAV i lUMOoeid J|sx
eiudiąazjS fezpon		<<<<<<<flctjQaluju,u.U,0

występują w XI—XII w. w Wielkopolsce i na Kujawach.²⁴ Jest wysoce prawdopodobne, że omówiony egzemplarz został wykonany w pracowni nr 1.

D.    W pracowni nr 1 w warstwie IV odkryto też grzebień ze skośną, profilowaną płytką boczną zakończoną rożkowatym występem wystającym nad okładziny. Płaszczyzny boczne są zdobione oczkami {ryc. 3, f). Okazy tego typu występują niezmiernie rzadko na Pomorzu Zachodnim w IX/X—

—^X/XI w. Godny odnotowania jest fakt znalezienia podobnego okazu także w obrębie warsztatu rogowniczego w Kołobrzegu (IX/X w).²⁵ Poza Pomorzem grzebienie omawianego typu występują również nielicznie od IX do XI w.²⁶ Wydaje się, że przedstawiony grzebień można uznać za wytwór pracowni nr 1.

E.    W pracowni nr 1 w warstwie III oraz być może w pracowni nr 2 w jamie nr 1 znaleziono ułamki grzebieni cechujące się płytkami skrajnymi wystającymi nad okładziny (ryc. 5, c i ryc, 23, e). Ich płytki zębate były połączone z okładzinami przy pomocy żelaznych nitów. Były zdobione na końcach okładzin poprzecznym żłobkami. Sposób zachowania opisanych fragmentów sugeruje, że grzebienie zostały uszkodzone w czasie prac wykończeniowych a więc i to, że były wyrabiane w obydwu pracowniach. Z powodu zachowania się zbyt małych fragmentów trudno omawiane okazy zaliczyć do jednego z dwóch znanych na Pomorzu wariantów.²⁷ Grze- ^{2 1}

223

1

Cedyni, pow. Chojna.

²⁴    W Poznaniu (por. W. Hensel, A. Niesiołowska. J. Żak, Badania na placu Katedralnym w 1938 r., „Poznań we wczesnym średniowieczu’*, t. I, Wrocław—Warszawa 1959, str. 20, tabl. IV, 10), w Gnieźnie (Z. Rajewski. op. cit, str. 71—74, ryc. 4 i 6), w Brześciu Kujawskim (K. Jażdżewski, Grzebień „kieszonkowy” z czasów piastowskich, „Z otchłani wieków”, roczn. XI, 1936, zesz. 6—7, str. 77—80) i w Kruszwicy — okazy znane nam z autopsji.

²⁵ Znamy je z Wolina-Rynku (por. K. A. Wilde, op. cit, tabL Vb, 44), Kołobrzegu (W. Łosiński, E. Tabaczyńska, op. cit., str. 74, tabl. II, 1) i ze Szczecina (znalezisKo przypadkowe); por. W. Lęga. Kultura Pomorza we wczesnym średniowieczu na podstawie wykopalisk, Toruń 1930, tabl. XLVI, 281.

³⁶ Na terenie Polski w Międzyrzeczu (por. S. Kurnatowski, J. Nalepa, Z przeszłości Międzyrzecza, Poznań 1961. str. 99, ryc. 20), na Śląsku (J. Lodowski, Z. Trudzik, op. cit, str. 265, ryc. 4,1) a poza tym w Starej Ladodze (W. I. Rawdonikas, Staraja Łado-ga, „Kratkije Soobszczenija UMK”, t. XI, 1945, str. 40. ryc. 27) i York. Anglia (D. M. Watermann, Lale Saxon, Viking and Early Medieval Finds from York, „Archeologia”, t XCVII, 1959, Str. 87, tabl. XVIII, 4, ryc. 16,9).

¹⁷ Jeden z wariantów (starszy — XI w.) obejmował grzebienie długie, drugi (młodszy — XI—XII w.) okazy krótkie. Ta ostatnia, jak się wydaje, jest tworem rzemieślników pomorskich, gdyż jeśli nie liczyć jednego okazu z Anglii (por. D. M. Watermann, op. cit, str. 87, ryc. 16,10) nigdzie indziej nie występuje.

2

równa, Rogownictwo gdańskie w X—XIV wieku, „Gdańsk wczesnośredniowieczny*', t. IV, Gdańsk 1961, str. 101, ryc. 40, a—b). Poza tym znamy je z autopsji ze Szczecina