DSC04187

204 KPOWAN1A I MT '(JRAflA

tunld slonowotlno — Hydrobln atagnalit (Hunter), 11. ulvae (Pennant) i in. ora* Horno morskie.

Warstwa tu asaciyna następni), górną nerię osadów morskich (Em,), w skład których wchodzą dale] szare plaski drobnoziarniste (warstwa flj oraz i!y i mulki ilaste (warstwa JO), ponad którymi leży warstwa piasku drobnoziarnistego (warstwa 11). Łączna miąższość tych osadów wynosi 4,2 m. Zawierają one liczne otwornice oraz mięczaki morskie reprezentowane przez 21 gatunków ślimaków i małżów. Skład tej fauny jest podobny do składu określonego przez I. Brodniewicz (1960) w Brachlewie. Występują tu też gatunki oznaczone przez J. Samsonowicza (1951) w Tychnowach, co pozwala na pełną paralelizację górnego poziomu morskiego z Nowin z osadami morskimi z Tychnów i z Brachlewa, a także z wieloma innymi stanowiskami nad dolną Wisłą.

Morze, które pozostawiło górny poziom osadów nazwano morzem tychnowskim (A. Makowska, 1979). W osadach tego morza oznaczono dotąd około 35 gatunków ślimaków i małżów, kilkadziesiąt gatunków otwornic oraz pojedyncze okazy lub szczątki szkieletu głowonogów (De-capoda, Chiton), jeżowców, rozgwiazd i ryb (I. Brodniewicz, 1960, 1965, 1969, 1972; A. Makowska, 1979). Charakterystyczną cechą zarówno mięczaków, jak też i otwornic jest występowanie form luzytańskich; wśród nich typowymi przedstawicielami mięczaków są: Eulimella nitidissirm (Montagu), Brachyodontes lineatus (Gmelin) i Gastrana fragilis (Lin-naeus), a otwornic — Ammonia beccarii (Linnaeus) i Protelphidium grn-nosum (d’Orbigny).

Zespoły fauny podlegają zmianom zarówno w profilu pionowym, jak też i w poszczególnych stanowiskach. Zmiany te są odbiciem ewolucji zbiornika morskiego, zachodzącej pod wpływem zmieniającego się klimatu. O eemskim wieku osadów świadczą występujący powszechnie w Nowinach, a także w innych profilach przewodni gatunek małża Paphia aurea senescens (Cocconi) oraz mniej liczny małż Divaricella divańcata (Linnaeus).

Powyżej osadów typowo morskich w Nowinach' leżą mułki piaszczyste (warstwa 12) i piaski mułkowate (warstwa 14) miąższości 5,5 m, zawierające miejscami obfitą domieszkę substancji organicznej (warstwa 13) oraz rzadko pojedyncze skorupki morskich małżów. Osady te powstały w schyłkowym okresie istnienia zbiornika morskiego przekształcającego się w odciętą zatokę lub jezioro.

Kompleks interglacjalny w Nowinach zamykają osady rzeczne (EIII). Są to piaski drobnoziarniste (warstwa 15) zawierające w stropie domieszki piasku gruboziarnistego lub żwiru (warstwa 18), osadzone w trzech cyklach sedymentacyjnych, z których dwa dolne kończyły się akumulacją osadów organicznych — torfów (warstwa 16) i gytii (warstwa 17)| w lokalnych zbiornikach zamkniętych, starorzeczach lub niewielkich jeziorkach. Osady te powstawały w dolinach rzecznych lub w strefie ujściowej dolin jako delty rzek zasypujących depresję po morzu w schyłkowym okresie interglacjału eemskiego i na początku zlodowacenia północnopolskiego.

Morze sztumskie, którego osady opisano m.in. w Nowinach, objęło obszar między Elblągiem, Malborkiem, Sztumem i Dzierzgoniem (fig. 73). Następny, młodszy zalew, w czasie którego powstało morze tychnowskie, dokumentowane przez osady górnego poziomu morskiego w Nowinach