DSC05418 (2)

I

Klasycyzm cpold Królestwa Polskiego i początki architektury historyzmu: 1815-1830 1. Królestwo Polskie i Litwa

Oktet bezpośrednio poprzedzający epokę historyzmu - lata przed rokiem 1830 - upłynął na ziemiach polskich pod znakiem form późnoklasycystycznych, a kojarzy się przede wszystkim z klasycyzmem doby konstytucyjnej Królestwa Polskiego. Utworzone w 1813 r. decyzjami Kongresu Wiedeńskiego Królestwo, zc stolicą w Warszawie, objęło ziemie centralnej Polski i pld.-zach. część Litwy, odebrane przez Rosję Prusom i Austrii. Połączone z Rosją unią personalną, cieszyło się w ramach Cesarstwa dużą autonomią, którą rząd Królestwa umiejętnie wykorzystał, inicjując realizowany ze zmiennym powodzeniem program ożywienia gospodarczego kraju. Łączyło się to z dużym ruchem budowlanym, z rozwojem miast i osad przemysłowych. Z rozmachem rozwijała się wówczas Warszawa. Podjęto szereg przedsięwzięć urbanistycznych i budowlanych, które miały nadać miastu nowocześniejszy charakter, godny stolicy.

Architektura tego okresu, zwana też polskim „empirem", obracała aę w kręgu form wykształconych na przełomie XVIU i XIX w. Wykazywała przy tym dużą zależność od klasycyzmu petersburskiego z początku wieku XIX, związanego głównie z działalnością Carla Rossiego. W licznych rządowych inwestycjach na terenie Warszawy z powodzeniem wykorzystywano dobrze znane motywy klasyczne do budowli o dużej skali, którym portyki i kolumnady o antycznym rodowodzie nadawały znamię powagi i dostojeństwa. Rozmach budownictwa stwarzał szansę aktywnego działania wielu architektom czynnym już w poprzednich dziesięcioleciach i ukształtowanym niekiedy jeszcze w okresie przedrozbiorowym. Był wśród nich Jakub Kubicki (1758-1833), który powtórzył formę swoich zdobionych portykami pałaców w Białaczowie i Bejscach, w warszawskim pałacu Belweder (1818-1822), ukształtował Plac Zamkowy (1818-1821) oraz wzniósł ■a stołecznych przedmieściach rogatki tworzące architektoniczną oprawę "judów do miasta (1816-1818), czy też Hilary SipUowskl (1753-1827), autor kamienicy Bentkowskiego (1819-1822) na Nowym Świeće, ozdobionej