DSC05420 (2)

20

Istotne znaczone zyskiwała w tym czasie architektura przemyj wiązało się z gospodarczymi inicjatywami rapciu, ale także z inwwtycj'⁰' prywatnymi. W rozwijających się w zachodniej części Królestwa ośrod^J przemysłu włókienniczego powstawały pierwsze większe obiekty fabryj o prostych formach urozmaiconych schematycznym detalem ncoklasy_Qfl^ (manufaktura Fiedlera w Opatówku, 1824, fabryka Wendischa w 1125). Działalność inwestycyjna rządu zaowocowała rozwojem Zagłęf. Staropolskiego na Wyżynie Kidcdo-Sandomicrskiej (Samsooów, Bobruj Starachowice) oraz Zagłębia Dąbrowskiego na pograniczu Górnego Ś|^ (Redes pod Dąbrową). Powstające na tych terenach budowle butnie^ walcownie, wytwórnie maszyn operowały masywnymi, kubicznymi form^ o cechach architektury klasycystycznęj, tworząc niekiedy interesujące koą. pozycje architektoniczne. Wspomnieć należy również o tak niezwykły konstrukcjach przemysłowych, jakimi były drewniane tężnie soli powg^ w Ciechocinku (1824-1833), według planów Jakuba Graffa.

Zagadnieniem, któremu należy poświęcić specjalną uwagę, jest rozp* wszcchmanie się na ziemiach polskich form neogotyckich. Stosunek ówq& nych polskich twórców i teoretyków architektury do neogotyku był raot negatywny. Świadczyć o tym mogą uwagi Ch. P. Aignera, który w odniesieniu do gotyku mówił „o złym dzikich narodów guście"^{1 2}. Nalania Sebastian Sierakowski, autor najpoważniejszego polskiego opracowania u temat architektury powstałego w omawianym okresie, optując za styta klasycznymi pisał jednocześnie; „kościoły gotyckie z widu miar, ile wewnątrz przewyższają kościoły struktury teraźniejszej (...) wielkość, wspaniałość, delikatność i śmiałość, nic nie ma w nich pospolitego"³. Już od końca XVIII v neofotyk przyjął się na ziemiach polskich przede wszystkim jako styl ogrodowych budowli o charakterze sentymentalno-romantycznym bądź w kilku przypadkach wiejskich rezydencji: pałac w Korsuniu (1787-1789, arch. Jan Lindsay), przebudowa zamku w Łańcucie (około 1800-1807, arch Ch. P. Aigner), zameczek w Radziejowicach (1802, arch. J Kubicki). Najpoważniejszym dziełem architektury neogotyckiej na ziemiach polskich przed rokiem 1830 stał się pałac w Dowspudzie na Podlasiu, wzniesiony dla gen Ludwika hr. Paca. Jego budowę rozpoczął w 1820 r. mało znany włoski architekt Piotr Bosio. W 1822 r. Pac, z bliżej nieznanych powodów, zrezygnował z usług Bona i dla ukończenia rezydencji sprowadził z Wioch Metryka Marconiego (1792-1863), który ukończył studia w Bolonii, a następnie, około 1820 r., działał w Rzymie. Marconi po przybyciu do Polski początkowo oddał się w Warszawie studiom form gotyckich, aby następnie

1

* f. Algier, liy— ognicie w ogóhuid, a wacugólnoici w orthiitklunt , Wiwi»i 1112,130.

2

i Sierakowski, Artkiiektm depmęąn wueBd gatunek mammk i kuknanu. i I,

3

Kuków 1112, 1 230.