0058

BOLESŁAW I CHROBRY (ż. EMNILDA, ODA, PREDSŁAWA).

43

1. 8.

świadczoną jako żyjącą jeszcze w tym czasie. Ponieważ zaś już w początkach r. 1018 Bolesław żeni się z Odą. przeto datę jej śmierci odnieść należy do r. 1017.

4. Oda.

W' cztery dni (transacłis autem guatuor diebus) po zawarciu pokoju Budziszyńskiego, jak podaje Thietmar ’), Oda, córka margrabiego (miśnijskiego) Ekkeharda (j 1002), przybyła na zamek zyczynski (Sei-tschen)^{1 2}) i tamże poślubioną została Bolesławowi. Ze była jego czwartą a nie piątą żoną³), okażemy niżej.

Datę zaślubin oznacza dokładnie Thietmar. Pokój Budziszyński zawarty został 30 stycznia 1018 r.; przybycie Ody do Zyczynu nastąpiło w cztery dni później, 1. j. 3 lutego,- w tymże dniu lub w jednym z najbliższych nastąpił ślub.

Dalsze losy Ody są nam zgoła nieznane. Przypuszczenie jednak⁴), jakoby już w sierpniu r. 1018 została przez Bolesława odtrąconą, jest nieuzasadnione. Żyje w każdym razie conajmniej jeszcze z końcem roku 1018, na ten bowiem czas najwcześniej położyć można datę urodzin jej córki Matyldy (11. 9.).

4 a. [Predsława].

Opowiadając wyprawę kijowską Bolesława, podaje Thietmar⁵), że tenże pojmał w zdobytym Kijowie macochę w. ks. Jarosława wraz z dziewięciu jego siostrami, ąuarum imam prius ab eo desiileratam anUjuus fornicator Bolizlarus oblita contectali sua iniuste diuerat. Że w istocie były jakieś starania ze strony Bolesława o księżniczkę ruską, (które odnoszę do czasu po śmierci Emnildy, a przed poślubieniem Ody), świadczy też (lali¹¹), podając jako przyczynę wyprawy odmowę, jaką miał dać Bolesławowi Jarosław na jego poselstwo swadziebne. Ale mniemnnie, jakoby księżniczka ruska po zdobyciu Kijowa została żoną Bolesława, jest błędne. Ze nie mogła być jego czwartą żoną, poślubioną przed Odą ⁷j, wynika wprost stąd, że wyprawa kijowska odbyła się dopiero w sierpniu 1018 r., podczas gdy Oda już w początkach lutego tegoż roku wyszła za Bolesława. Więcej prawdopodobieństwa mogłoby mieć przypuszczenie⁸), że księżniczka ruska była piątą żoną Bolesława, pojętą w czasie wyprawy kijowskiej, po odtrąceniu poślubionej niedawno Ody. Jednakże i to przypuszczenie, po bliższem zbadaniu tekstu Thietmara tudzież źródeł polskich i ruskich, trzeba będzie bezwarunkowo odrzucić. Naprzód sam zwrot iniuste duxerat zdaje się wskazywać, że Thietmar nie miał tu na myśli rzeczywistego ślubu małżeńskiego, ale prosty tylko fakt konkubinatu, co stwierdza zarazem nadany Bolesławowi w tern właśnie miejscu przydomek antupius fornicator; a także zwrot oblita contectali sua świadczy wyraźnie, że Thietmar wcale nie chciał mówić o rzeozywistem porzuceniu żony (Ody), ale raczej o chwilowem naruszeniu wobec niej wierności małżeńskiej. Tak więc z samego Thietmara wynika, że chodzi o konkubinat, nic o małżeństwo. Podobnież Gall⁹) wyraźnie mówi: nec tamen Bolezlavo thoro maritali sed concubinali singulari vice tantum coniungetur, w czem jest ważne świadectwo nietylko na to, że w czasie pobytu Bolesława w Kijowie małżeństwo z księżniczką ruską nie zostało zawarte, ale zarazem, że nie zostało zawarte i później, po uprowadzeniu jej wraz z siostrą (czy siostrami) do Polski¹⁰). W takim bowiem razie wiadomość o tem małżeństwie byłaby się utrzymała w świeżej jeszcze za Galla tradycyi, zaczem tenże nie byłby był mógł mówić o konkubinacie. Nie mówi też o małżeństwie Nestor, opisując wyprawę kijowską; że przemilcza o fakcie konkubinatu, jest rzeczą łatwo wytłomaczyć się dającą. Dopiero późniejsze latopisy ruskie, jak Latop. Woskr. ^u), Latop. Sofij. I¹²) i inne dotykają tej kwestyi, ale w sposób, nie pozostawiający żadnej wątpliwości, iż mają tu na myśli konkubinat, wyrażają się bowiem: Bolesław położy sebi na łozy Predsława. dszczer Wołodymerowu. Z tych źródeł dowiadujemy się za-

1

C kr on. 2.49- — 2) Tak należy tlomaczyć nazwę Thietmara Cziczani. Por. Posse, Cod. dipl. Sax. reg. A. I 44.

2

uw. 275. Zyczyn leży o dwie mile na zachód od Budziszyna. — 3) Por. uw. 7 na tejże str. — -*) Por. uw. 8 na tejże sir. —

3

5) Chrom 258. — O) Mon. Pol. I. 402. — 7) Jak twierdzą Lappenberg w Mon. Germ. SS. III. 861 uw. 66 i Giesebrecht,

4

Gesch. d. deutsch. Kaiserz. II. 125. — 8) Naruszewicza, Hist. nar. poi. I. 180 uw. 7; Wagilewicza, Geneal. 27. — !>) Mon.

5

Pol. I. 404. — 10) Krom Nestora, Mon. Pol. I. 692. — U) Połn. Sobr. VII. 426. — 12) 1 b i di V. 132.