0052

I. 8.

BOLESŁAW I CHROBRY.

87

(w se że wremia), dodając zaraz wzmiankę o zaburzeniach w Polsce: tylko La top. Patriar. przez niedokładne zrozumienie Nestora, zamiast ogólnikowego (przybliżonego) określenia czasu, podaje wprost rok (w se że lito) 6538 (1030) jako rok śmierci Bolesława. Inną, bliższą rzeczywistej, ale przecież błędną dało ma Latop. Woskr.^{1 2}): 65.35 (1027), wszelako znowu z dodatkiem: w se ze wremia. Z polskich źródeł błędną datę 1024 r. podaje Bocz. Krasiń. *\ a 1026 r. kod. X Bocz. Śkrzys. now.³) i Kron. Wielk.⁴). Zestawiając datę urodzenia z dafą śmierci (967—1025) wypadnie Bolesławowi 58 lat żyęia: wątpić atoli należy, azali w zamiarze autora, który układał napis grobowy Bolesława w katedrze poznańskiej^{5 6}), leżało wyrazić ów wiek jego sposobem chronostycliu w ostatnim wierszu tegoż napisu: sIt tIbI saLVs — jak to subtelnie wywodzi Lelewel⁷).

Sporną jest kwestya. jaką datę przyjąć należy jako dzień śmierci Bolesława. U Kozmy ⁸) śmierć jego podana jest pod dniem 17 czerwca (XV Kai. Iulii), nie można zaś wątpić, że Kozina miał tu na myśli Chrobrego, albowiem obok niej zapisuje rok 1025. który jest data jego właśnie śmierci. W Nekr. Lunch.^s) czytamy pod tymże samym dniem (17 Iunius) zapiskę; ohiit Bolizlaus dar. Bliższego oznaczenia, o jakim tu Bolesławie mowa. nie ma, wszelako dokładniejsze rozpatrzenie rzeczy nie może pod tym względem pozostawić żadnych wątpliwości. Nekr. Lnneb. zawiera zapiski od połowy wieku X do końca XII. W czasie tym było w Polsce czterech Bolesławów: Chrobry, Szczodry, Krzywousty, Kędzierzawy. Dwu ostatnich trzeba .jednak z rachuby wyłączyć stanowczo. Krzywoustego dlatego, że dzień jego śmierci według całego szeregu wiaro-godnych źródeł przypada na czas zgoła inny (III. 2), obu zaś dlatego, że data Nekr. Luneb. zgadza się zupełnie z datą Kozmy, który ukończył swą kronikę (i zmarł) w r. 1125, musi ona tedy odnosić się do takiego Bolesława, który również zmarł przed r. 1125. Pozostają zatem tylko Chrobry i Szczodry. Nie można przypuścić, iżby zapiska Nekr Luneb. dotyczyła Bolesława Szczodrego, który zmarł jako wygnaniec w dalekich stronach, do tyła zapomniany, że żadne źródło polskie nie zapisało dnia jego śmierci. Nie pozostaje zatem nic innego, jak tylko przyjąć, że data Nekr. Luneb. odnosi się do Bolesława Chrobrego. Bez znaczenia jest okoliczność, że Bolesław nosi tamże tytuł dux, nie rex, wiadomo bowiem, że koronacyą jego uważano w Niemczech za uzurpacyą i uznać jej żadną miarą nie chciano; owszem, źródła niemieckie, mówiące wyraźnie o jego koronacyi, nazywają go przecież dux⁹). Ponieważ jest rzeczą niewątpliwą, że Kozma daty śmierci Bolesława nie mógł zaczerpnąć z Nekr. Luneb., ale z jakiegoś innego źródła, czy to polskiego¹⁰), czy czeskiego, czy bliskiego niemieckiego, bliżej nam dziś nieznanego, przeto opierając się na łych dwu współczesnych, zgoła od siebie niezależnych, a.przecież zupełnie zgodnych wzmiankach, musimy dzień 17 czerwca uznać jako rzeczywisty i ponad wszelką wątpliwość poświadczony dzień śmierci Bolesława ^u).

W sprzeczności z wyprowadzoną co dopiero konkluzyą zostaje zapiska Kalend. Krak.'-) pęd datą 3 kwietnia: Boleslaas rex Bolonie, qui constituit episcopatus per Poloniam, obiit. Na podstawie Kalendarza podaje tę samą datę także i Długosz¹³). Ponieważ nie można przypuścić¹⁴), iżby zwrot: qui constituit episcopatus per Poloniam, odnosił się do Bolesława Szczodrego ¹⁶), przeto nie ulega wątpieniu, że autor zapiski miał zamiar za pomocą zwrotu tego zdeterminować osobę Chrobrego, który w istocie fundatorem organizacyi kościelnej w Polsce słusznie może być nazwany. Inna rzecz, o ile ta determinacya odpowiada rzeczywistości. Kalend. Krak., jak go w dzisiejszym kształcie posiadamy, jest w najstarszej swej części odpisem dokonanym w połowie XIII wieku. Jakim był pierwotny tekst kalendarza, niewiadomo: tyle pewna, że zapiska o śmierci Chrobrego nie mogła tam być zapiską współczesną. Kalendarz spisywano bowiem w kapitule krakowskiej, której orga-nizacya sięga dopiero czasów Włodzisława Hermana ¹⁶). Jakoż w istocie prócz niniejszej wzmianki o śmierci

1

Połn. Sobr. VII. 329. — 2) Mon. Pol. Ul. 129. — 3) Ibid. 111. 62. — l) Ibid. II. 483. — 5, Ibid. 1. 320. —

2

6) Grobowy napis Bolesława Wielkiego. Pol. wiek. śred. 11. 285 i n. Inne uwagi w tym przedmiocie zob. Zeissbcrg, Miseco I.

3

102 uw. 5. — 7) Emłer, Font. rer. Boh. II. 63. — 8) Wedekind, Noten zu einigen Geschichtschreibern des Mtters III. 44. —

4

9) Rocz. Kwedl. Mon. Germ. SS. III. 90; Wippo, Vita Cliuonr. Ibid. SS. XI. 264; Ann. Saxo, Ibid. SS. VI. 676. — 10) Jak przy

5

puszcza Wojciechowski, 0 roczn. poi. Pam. Akad. Um. Wydz. hist.-fil. IV. 190. — H) Tę datę przyjmują Roepell, Gesch.

6

Pol. 163; Griinhagen, Schies. Reg. I. 10; Abraham, Organ. kość. w Pol. 90 uw. 1. — 12) Mon. Pol. II. 918. — 13) liist.

7

poi. Kwart. Hist. V. 563. 564. — 16) Wojciechowski, O rocz. poi. Pam. Akad. Um. Wydz. hist.-fih IV. 223. Por. też Abra

8

Pol. I. 227. — 14) Jak twierdzi Abraham, Organ. kość. w Pol. 90 wyd. I. uw. 1. — 15) Por. Laguna, Pierwsze wieki kościoła

9

ham, Organ kość. w Pol. 148 uw. 1.