DSC05448 (6)

jest bardzo osobista: respondentka nie chce, aby to, co mówi, zabrzmiało jak skarga, dlatego stara się, aby jej wypowiedź miała charakter jak najbardziej rzeczowy, a nie emocjonalny (czego przecież dotyczy pytanie), stąd pauza po odpowiedzi na pytanie, a następnie jakby zupełnie nowa tematycznie wypowiedź, pozornie niespójna z początkiem: Po ukończeniu instytutu była możliwość pracować... Kiedyś była tak zwana baza turystyczna... U nas „Sputnik" był> i dopiero dalej dochodzą do głosu pewne, bardzo stonowane, emocje.

Jak więc widać, perspektywa dyskursywna, w której uwzględnia się szeroki kontekst psychologiczny, socjologiczny i kulturowy i która, jeśli się ją przyjmie, zobowiązuje do rozpatrywania komunikacji językowej jako procesu, stwarza duże możliwości interpretacyjne, gdyż pozwala — dzięki włączeniu jako materiału do analizy elementów parajęzyko-wych i pozajęzykowych — na dość precyzyjne odczytywanie intencji autora wypowiedzi i pogłębioną analizę znaczeniową jej treści.

Józef Porayski-Pomsta

m. Kultura języka

1. Kultura języka i komunikacja językowa

Problematyka występująca pod hasłem „kultura języka” została powiązana w programie nauczania szkoły średniej z komunikacji językowej¹. Uzasadnienie tego powiązania jest następujące, kultura języka winna służyć skutecznej komunikacji językowej. Aby jednak bliżej wyjaśnić, na czym w istocie polega związek między kulturą języka a komunikacją językową, spróbujmy przede wszystkim określić, co oznacza termin „kultura języka*’.

2. Pojęcie kultury języka

Termin „kultura języka” jest wieloznaczny. Oznacza om 1) ^Łdziałalność zmierzająca do udoskonalenia języka i umiejętności posługiwania się rum'.

2) ‘stopień umiejętności posługiwania się językiem’, 3) ‘naukę o kułtong języka*². Znaczenia tu podane bynajmniej nie wyczerpują listy omawianego terminu. Ograniczmy się jednak, kierując się dotychczasową tradycją, do znaczeń tu wymienionych i spróbujmy je bliżej określić.

Działalność zmierzająca do udoskonalenia języka i umiejętności posługiwania się nim jest działalnością dwojakiego rodzaju: naukową i praktyczną.

Działalność naukowa ma charakter stosowany, tzn. polega ona na obserwacji szeroko rozumianej praktyki językowej, opisie tej praktyki, obserwacji zmian zachodzących w owej praktyce i wyprowadzaniu na tej podstawie wniosków, które mają wartość zaleceń normatywnych, tzn. określają normę językową.

1

   Por. Program liceum ogólnokształcącego...» op. dt_, s. 13—14.

2

   Por. H. Kurkowska, Teoretyczne zagadnienia kultury języka (w.) D. Buttler. K. Krakowska, H. Satkiewicz, „Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej", Warszaw 1973, s. 58—59; W. Pisarek, Kultura języka (w.) „Encyklopedia wiedzy o języku polskim", pod red. St Urbańczyka, Wrocław 1978, s. 167—169; SŁ. Gajda, Nauka o kulturze jfeęyfea, „Polonistyka” 1987, nr 8, s. 581—592.