DSC06349 (2)

Bardziej wartościowe są pytania o relacje między zmiennymi. Służą one bowiem wykrywaniu prawidłowości przyczynowo-skutkowych oraz korelacyjnych w badanych zjawiskach i procesach. Mogą to być pytania następującego rodzaju:

-    Jaki wpływ na agresję wśród dzieci i młodzieży szkolnej mają oglądane przez nich programy telewizyjne?

-    Jaki jest wpływ rodziny patologicznej na funkcjonowanie szkolne dzieci?

-    Jaki wpływ na stosunek dzieci i młodzieży do osób niepełnosprawnych ma kształcenie w klasach integracyjnych? j Poprawne sformułowanie problemów badawczych nie jest,

wbrew pozorom, zadaniem łatwym. Sprawia ono wiele kłopotów studentom, a nawet młodym pracownikom nauki. Jest ono jednak bardzo ważnym etapem w procesie badania naukowego, gdyż stanowi punkt wyjścia formułowania zmiennych, hipotez, doboru metod i technik, grupy badawczej, terenu badań itp. Słusznie zatem J. Brzeziński zauważa, że [...] nieraz długi okres dzieli pierwsze, intuicyjne i bardzo mgliste pytania, które sobie stawia (badacz —

-    K.2L), od tych, z których wynikają jasno określone hipotezy i ich implikacje testowe. Do pierwszych sformułowań problemu dochodzi się często na drodze żmudnych dociekań teoretycznych czy wstępnych badań eksploracyjnych^1,2.

Sformułowanie problemów badawczych jest z pewnością bardzo ważną sprawą. J. Pieter uważa, że: Praca naukowa bez problemu byłoby to niejako chodzenie po omacku i w kierunku niewiado-mym^x ,3. Również A. Góralski twierdzi, że [...] nie sposób przecenić znaczenia, jakie w pracy naukowej ma określenie problemu badawczego w sposób właściwy i pełny¹ M. Ustalając problem należy sobie udzielić odpowiedzi na następujące pytania:

1. Dla jakiej podstawowej przyczyny uważa się postawienie danego problemu za konieczne lub pożądane?

62