DSC06353 (2)

Niezależnie od tego podziału wyróżnił jeszcze różne formy ujmowania problemów. Jego zdaniem, problemy mogą być ujmowali# ^ w formie:

-    despryptywnej (opisowej),

-    demonstracyjnej (doświadczalnej),

-    eksplikacyjnej (tłumaczącej),

-    definicyjnej (określającej),

-    eksplanacyjnej (wyjaśniającej),

-    dowodzącej (np. założeń danej teorii),

-    diagnostycznej (konstatującej),

-    prognostycznej (przewidującej),

-    relatywizującej (wskazującej na różne zależności między danymi zjawiskami),

-    optymalizującej (to znaczy zmierzającej do możliwie najkorzystniejszych rozwiązań danych zagadnień)¹²⁴.

Interesujący podział problemów badawczych znajduje się w pracach S. Palki, który wymienia cztery ich rodzaje, tworzące kontinuum na osi „teoretyczność-praktyczność”. Są to:

-    problemy metateoretyczne, metametodologiczne,

-    problemy teoretyczne,

-    problemy teoretyczno-praktyczne,

-    problemy ściśle praktyczne¹²⁵.

Najbardziej wyczerpujący i czytelny wydaje się podział problemów naukowych dokonany przez J. Pietera. Uważa on, że najczęściej podstawą klasyfikacji problemów naukowych czyni się następujące zasady (kryteria) i na ich podstawie wyróżnia się następujące rodzaje problemów:

-    kryterium logicznej pojemności: problemy ogólne i szczegółowe,

-    kryterium pochodzenia: problemy teoretyczne i praktyczne,

-    kryterium stanu badań: problemy otwarte i zamknięte (wyczerpane),

¹¹⁴ Ibid.

¹⁸ S. Palka: Teoria pedagogiczna a praktyczne doświadczenia nauczycieli. Warszawa 1989, s. 59-60; Idem: Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna. Op. cit., s. 20.

66