DSC06426 (3)

inułowania problemów badawczych odgrywa intuicja badawcza. Jej rolę w twórczym wysiłku badacza podkreślają M. Bunge (1962), H. Selye (1959), J. Such (1975a). Nie zawsze jest też tak, że już pierwsze sformułowanie problemu jest na tyle precyzyjne i dojrzałe, iż zadowala badacza. Upływa pewien okres od momentu, gdy badacz sformułował pierwsze, intuicyjne i bardzo mgliste pytania do momentu, gdy problem uzyskał już zadowalający stopień dojrzałości. Mówimy więc, iż problem stopniowo „dojrzewa”, tzn. że kolejne jego przeformułowania zawierają większą liczbę wskazówek co do jego rozwiązania. Z kolei wskazówki te są bardziej efektywne. Problem, który zawiera dostateczną liczbę wskazówek co do jego rozwiązania za pomocą dostępnych, na danym etapie rozwoju konkretnej dyscypliny naukowej, środków badawczych, jest problemem roz-strzygalnym (Such, 1975a, s. 29 - 30). Oczywiście, problem nierozstrzygalny na danym etapie rozwoju nauki może stać się rozstrzygalnym na wyższym etapie jej rozwoju.

Jak już powiedziałem, problemy przybierają postać pytań. Spróbujmy więc określić, jakiego to rodzaju mogą być pytania. Zgodnie z najbardziej u nas znaną klasyfikacją pytań wprowadzoną przez K. Ajdukiewicza (1965) oraz rozpowszechnionymi pracami J. Giedymina (1964) i Z. Cackowskiego (1964) wyróżnią się dwa rodzaje pytań: a) pytania rozstrzygnięcia i b) pytania dopełnienia.

Pytania rozstrzygnięcia rozpoczynają się od partykuły pytajnej „czy” i można udzielić na nie jednej z dwóch wykluczających się odpowiedzi: „tak” lub „nie". Po partykule pytajnej „czy” występuje człon będący zdaniem oznajmującym. W zależności od liczby prezentowanych przez pytanie alternatyw, wyróżniamy pytania rozstrzygnięcia o różnej liczbie członów. Stosunkowo najczęściej formułuje się dwuczłonowe pytania-roz-strzygnięcia. Oto przykład takiego pytania: „Czy dziecko w wieku trzech lat jest zdolne An my&tonifl ahgtraifrumggn?” W nrlnnwiedzi na tn nvtanie należy wybrać iedvna praw-