DSC07139 (5)

K. W. Isenburga: Einfiihrung in die Familienkunde (Leipzig 1934), Histo-rische Genealogie (Gorlitz 1940) oraz Sippen u. Familienforschimg (Heidelberg 1934)^1T0. W powojennej literaturze niemieckiej daje się zauważyć pewien odwrót od kierunku nazbyt przyrodniczego, tendencja do zamknięcia genealogii w daśniejszych ramach służenia historii. Tendencje takie zawiera publikacja F. K1 o c k e, Die Entwicklung der Genealogie vom Ende des XIX bis zur Mitte des XX Jahrhunderts. Prolegomena zu einem Lehrbuch der Genealogie (Schellenberg b. Berchtesgaden 1950)¹⁷¹.

6. WSKAZÓWKI BIBLIOGRAFICZNE

Na zakończenie dokonamy przeglądu najważniejszych wydawnictw genealogicznych z rozmaitych krajów, wydawnictw, które po dziś dzień są niezbędnymi informatorami podręcznikowymi.

Dla genealogu rodzin panujących podręcznik najnowszy, obejmujący całą Europę, to K. W* Isenburg, Stammtafeln zur Geschichte der europ&ischen Staaten, 2 tomy, Berlin 1935—1937 Nowe, pośmiertne wydania dokonane przez Franka bar. Freytag v. Loringhoven, Marburg 1953 oraz 1956¹⁷².

Wiadomości dotyczących władców pozaeuropejskich wdąż jeszcze trzeba szukać w A. M. S t o k v i s’a, Manuel d'Histoire, de Genealogie et de Chronologie de tous les Etats du globe, 3 tomy, Leida 1888-1893.

O rosyjskiej literaturze genealogicznej informują: A. P. Barsukow, Obzor istocznikow

1    Utieratury russkamo rodoslouńa, S. Pietierb. 1885. — L. M. Sawielow, Biblibgraficzeskij ukazatiel po istorii, gieraldikie i rodoslouńi rossijskatoo dmoriansttoa, Ostrogock, Moskwa 1897—1904.

—    Tenże, Lekcji po russkoj gierdealogii, 2 tomy, 1908.

Z wydawnictw najważniejszych: P. Dołgorukij, Rossijskaja rodosloamaja kniga, 4 tomy, S. Pietierb. 1854—1857. — A. B. Łobano w-R ostowskij, Russkaja rodoslownaja kniga,

2    tomy, S. Pietierb. 1873—1876 i 2 wyd. 1895. — P. Dołgorukij, Notice sur les princi-pales famiUes de la Russie, Berlin 1859 (riekawe wiadomośd o początkach arystokracji rosyjskiej świeżej daty, wzbogaconej w XVIII i XIX w.). — Obszczij gierboumik dtoorianskich rodom Wsiero-ssijskoj Impieńi, 14 tomów, S. Pietierb. 1797—1893. — P. N. P i e t r o w, Istoria rodom rusśkamo dworianstua, S. Pietierb. 1886. — W. Rummel, P. Gołubcow, Rodoslotonyj sbomik russkich dtoorianskich familii, 2 tomy, S. Pietierb. 1886—1887. — A. Bobrinsk ij, Dtoorian-skije rody taniesiennyje to Obszczij Gierboumik Wsierossijskoj Impiern, 2 tomy, S. Pietierb. 1890.

—    N. Niepdrożniew, Spiski titulowamtym rodam i licam Rossijskoj Impierii, S. Pietierb. 1892 (wyd. Dep. Heroldii Rządz. Senatu ). — R. J.Ermerin, Annuaire de la. noblesse de Russie,

3    tomy, S. Petersfe, 1889—1892. — Tenże, La noblesse titrie de Vempire de Russie, S. Petersb. 1898.

Poszczególnych rosyjskich prowincji dotyczą: M. Cze-rnjawskij, Gienieałogia gospod dmorian umiesiennych to rodosloumuju knigu Tunerskoj Gubiemii 1787—.1869 g. — G. Miło.ra-

*•* Inne jego prace: Mtine Abun, Leipzig 1925.. — Dit Ahntn der deuuehen JCtiiser, KSSnige u. ihre Gemahlinen , Gidla 1931. — Ahutuafekt der Regtnten Europas u. ihrer Gemahłinen, GSrJltz 1938. ni Zob. wzm. rac/ Historinhe Zrschr. 1952, ć. 173, z. 3. •

Jest to przedruk anss ta tyczny wyd. pierwszego z tym, te niektóre, nieliczne zresztą, tablice zostały zastąpione nowo opracowanymi. Te dodane lub zamienione tablice budzą jednak pewien niepokój. Stworzenie rodu Luitpoldingów, którego odgałęzienia mieli stanowić m. in. Wittelsbachowie, Bsbenbergowie i hr. Andecbs, wymagałoby opracowania z całym aparatem naukowym, by liczyć na przyjęcie się w nauce. To samo można powiedzieć o przydaniu dotychczasowemu protoplaście Kapetyngów, Robertowi Mocnemu, aż czterech pokoleń przodków, wiodących się znad Górnego Renu. Technika druku nowego wydania nie pozwoliła niestety uzupełnić danych za okres po ostatniej wojnie, a takie uzupełnienie byłoby cenne. Nie zostały też poprawione wszystkie tak Uczne w wydaniu pierwszym sprzeczności wewnętrzne, zwłaszcza natury chronologicznej.

-reem	F
- Jję
	-i
- -W
'AhŁ
	sL
'f»k~	t
	i
jk
	f-
	ś:

dowieź, Dtooriansnoo Czemigotoskoj Gubiemii, Czerni gow 1872. — A. M. Łazarewskij, Oczerki malorossijskich familii i liudi Star oj Malorossji, Czetnigow 1868. — W. L. M o d żele w s kij, W. K. Łuko ms kij, Malorossijskij gierboumik, 1908 i naat. (niedokończ.). — P. G o 1 i c y n, Rodosloumąja kniga dmorian Notogorodskoj Gubiemii, 1912. — E. S o 11 o g u b, -Lieiopisi Istoriko Rodosłoumatoo Obszczestwa to Moskwie, 1905—1909, Moskwa 1912.

Stosunków czeskich, dla nas tak ważnych, dotyczą publikacje, spośród których starsze, opracowywane często w języku niemieckim, wymieniano na ogół wśród literatury dotyczącej monarchii austriacko-węgierskiej lub Rzeszy. Dla genealogii szlachty czeskiej ma po dziś dzień podstawowe znaczenie cenna praca A. S e d 1 a ćk a, Hrady, eamky a torse Króloostui Geskiho, t. I—XV, Praha 1882. Tegoż autora Gedanken ab er den Urspnmg des bShmisch-mdhrischen Adels, Prag 1890. Specjalnie rodzinom czeskim zostały poświęcone dwa tomy monumentalnego wydawnictwa J. Siebmachera, Grosses und allgemeines Wappenbuch. Te tomy to: R. J. M e r a v i g 1 i a-C r i v e 11 i, Der bdhmische Adel (t. IV cz. 9), Numberg 1886 oraz H. Kadich i K. Błażek, Der mtihrische Adel (t. IV cz. 10), Niirnberg 1899. Jednak te tomy przynoszą materiał bardziej heraldyczny niż genealogiczny, tak samo jak C. K r a h 1, autor Wappenbuch des mdhrischsn Adels, t. I, Briinn 1889. Charakter repertoriów mają: A. D o e r r, Der Adel der Boh-mischen Kronldnder, Prag 1900, oraz A. Kral v. Dobrś Voda, Der Adel v. Bóhmen, Mahren und Schlesien, Prag 1904. Ta ostatnia praca pożyteczna szczególnie jako podręczny informator dla historyków polskich interesujących się Śląskiem. W latach po pierwszej wojnie światowej J. P. Radostocky opublikował Kralooe, hradecke, chrudinski praiski a jinl rodmj) erbor-ni a miStanski, Praha 1919 (obfite wiadomości o genealogiach mieszczańskich), zaś. J. P i 1 n a £ e k, swe kapitalne Staromoraulti rodoui, Viden 1930. To ostatnie dzieło stojące na wysokim poziomie naukowym, przynosi mnóstwo szczegółów nieobojętnych dla genealogiii rodzin polskich. W r. 1931 R. Prochśzka, rozpoczął w Pradze publikację wydawnictwa pt. Rodopisnd encyklopedie Ceskoslóuenska. Już po ostatniej wojnie R. Baćkovsky wydał rodzaj przewodnika turystycznego po zamkach czeskich, zawierającego bardzo dokładne wiadomości genealogiczne o kilkudziesięciu radlinach czołowych feudałów (Byvald Ceska S łechta predbilohorskd i pobilohorskd na sufich sidlech u Cechach a na Moraoi a ve szufch znacich, Praha 1948).

Spośród czasopism specjalnych należy wymienić redagowane przez A. Markusa a wychodzące w Pradze od r. 1929 Rodopisni Spolecnosti Ceskoslouenske i wydawany tamże przez jakiś czas już po ostatniej wojnie (od r. 1948) pod red. F. B e n e S a Heraldicky Casopis.

Dokładne wiadomości bibliograficzne o wydawnictwach niemieckich przynoszą: O. Gund-1 a c h, Bibliotheca familiarum nobilium, 2 tomy, 3 wyd., Neustrelitz 1897 i kontynuacja tegoż F. Wecken, J. Hohlfeld, Familiengeschichtliche Bibliographie, 6 tomów, Leipzig 1931 — 1936.

Wydawnictw genealogicznych stawiających sobie za cel danie rodowodów całej szlachty niemieckiej brak. Bogactwo źródeł przy jednoczesnej mnogości rodzin rozległego kraju czyni zadanie takie niemożliwym. Do herbarza w polskim znaczeniu tego słowa, tj. przynoszącego prócz wiadomości o herbie, pochodzeniu, osiedleniu i tytułach, także i wiadomości genealogiczne, najbardziej zbliżony jest H. Kneschke, Neues allgemeines deutsches Adels Lezicon, 9 tomów, Leipzig 1859—1879 (przedruk 1929 — 1930), oraz tegoż, Deutsche Graf en-Hauser, 3 tomy, Leipzig 1852—1854. Czytelnik polski znajdzie w pierwszej z tych prac ciekawe dlań wiadomości o rodzinach szlacheckich z terenu dawnej Rzeczypospolitej, zgermanizowanych zwłaszcza poprzez służbę w wojsku pruskim. Ponadto dla historyka polskiego ważny L. L e d e b u r, Adelslezicon der Preussischen Monarchie, 3 tomy, Berlin 1855—1870. Dokładniejszych szczegółów genealogicznych należy szukać w herbarzach prowincjonalnych i w nieskończonej ilości monografii rodzinnych.

Z herbarzy prcwinq’onalnych, przeglądając je kolejno wedle poszczególnych krajów Rzeszy, wymienię tylko najważniejsze: O. D u n g e r n, Genealogisches Handbuch zur bairisch-dsterreichi-schen Geschichte, 1931 i nast. (niedokończ.). — L.H. K r i c k, 212 Stammtafeln adeliger Familien des Bistums Passau, 1924. — L. Beck e-K ltichtzner, Der Adel des K&nigreichs WOrtemberg

105