DSC07209 (3)

Owe przewartościowania dotyczą także edukacji zawodowej. Pojęcie kvv_a. I i f i kacj i zawodowych uległo istotnemu rozszerzeniu. S. M. Kwiatkowski s/.e, że dziś bierzemy pod uwagę nie tylko wiedzę i umiejętności zawodowe ale także cechy psychofizyczne odnoszące się do zestawu zadań przyporząą’ kowanych danemu zawodowi (Kwiatkowski, Woźniak, red., 2002, s. 8 i nast.)

Kwalifikacje czy kompetencje zawodowe?

Pytanie jest zasadne, gdyż oba te terminy funkcjonują w systemach edukacyjnych krajów UE. Przy tym jedne kraje bazują na pojęciu kwalifikacji zawodowych (także Polska), a inne preferują termin - kompetencje zawodowe (np. Francja, Niemcy), mimo iż analiza porównawcza tych terminów upoważnia do używania ich zamiennie (por. Key competencies, 2002, s. 14 i nast.). Wykazanie bowiem różnicy między zakresami znaczeniowymi tych terminów nie jest łatwe.

I. Woźniak stwierdza, że kompetencje zawodowe od kwalifikacji odróżnia granica, leżąca między tym, co formalne, mierzalne, uznawalne i powtarzalne a tym, co swoiste, niepowtarzalne, jednostkowe, niemierzalne (Kwiatkowski, Woźniak, red., 2002, s. 28). W innym zaś miejscu pisze, że kompetencje zawodowe można rozumieć jako „nową jakość pracownika, pojawiającą się na skutek umiejętnego połączenia kwalifikacji formalnych i nieformalnych” (tamże, s. 31).

Oba sądy rodzą, niestety, wiele nowych niejasności i pytań. Są one wyrazem słusznego dążenia do sprecyzowania sensu podstawowych terminów używanych w literaturze poświęconej edukacji zawodowej. Nieprecyzyjność prowadzi bowiem do swoistego chaosu terminologicznego i nieporozumień różnej natury, szczególnie wśród nauczycieli i, oczywiście, administracji oświatowej.

Nie jest moim zadaniem rozstrzygnięcie tej kwestii terminologicznej. Sądzę jednak, że zamienne używanie obu terminów w języku pedagogiki pracy nie ma racjonalnego uzasadnienia ani merytorycznego, ani naukowego. Wprowadza poza tym dysonans w pojmowaniu i stosowaniu tych terminów w literaturze pedagogicznej poświęconej kształceniu ogólnemu i literaturze dotyczącej kształcenia zawodowego. A przecież oba terminy: kwalifikacje zawodowe i kompetenge ucznia (stosowane w kształceniu ogólnym) określają końcowe efekty procesu kształcenia. Powinniśmy więc zadbać, aby rozumiane były - przynajmniej w języku naukowym - w miarę precyzyjnie¹*. Tym bardziej iż dokonuje się dziś wyraźnie proces integracji kształcenia ogólnego i zawodowego, które sztucznie oddzielano w dotychczasowej praktyce edukacyjnej. Słuszne więc są postulaty dotyczące odbudowania i utrzymania spójności tych dwóch stron kształcenia. Nadrzędnym bowiem celem edukacji jest kształtowanie całego człowieka (por. A. Bogąj, 2000).

20

1

Problem len podejmuje S.M.Kwiatkowski w niniejszym zbiorze.