DSC07582

1915. Przy ogólnej jedności ruchu awangardowego, w trakcie sporów ujawniły się już różne postawy. Z początkiem 1914 roku, gdy Tatlin odszedł ze Związku Młodzieży i zorganizował swoją pierwszą indywidualną ekspozycję, a szczególnie od jesieni 1915 roku, kiedy Malewicz pracował nad obrazami suprematystycznymi, wyodrębniły się drogi prowadzące z futurystycznej problematyki „realizmu pozarozumowe-go" oraz „syntetyczno-statycznych kompozycji", w różny sposób docierające do konstruktywizmu lub wykraczające poza jego założenia.

Doceniając wagę tych dyskusji i ich konsekwencji trzeba jednak pamiętać, że jeszcze przez kilka lat nie dla wszystkich artystów były w pełni zrozumiałe ostateczne następstwa rozłamu. Niemniej rysowała się już nowa sytuacja. Moskiewska wystawa Magazyn, z początków roku 1916, mimo że w swym podtytule miała jeszcze słowo futuryzm, była zapowiedzią manifestacji konstruktywistów, których odrębność zaznacza się coraz wyraźniej w tej najwcześniejszej - wstępnej - fazie nurtu trwającej do 1919, a więc obejmującej pierwszy okres Rewolucji Październikowej. Malewicz zdołał jeszcze skupić zimą T916-^13T7 roku^-późniejszych oponentów w grupie Supremus. Tylko Aleksander Rod-czenko i Tatlin nie znaleźli się wśród jej członków. Ostatnim wspólnym wystąpieniem całej awangardy zamykającym tę fazę była 10 Wystawa Państwowa zatytułowana „Twórczość bezprzedmiotov^ T'snp?ema-tyzm". W tym czasie też zarysowały się przegrupowania sił; konsekwentne drogi Jatlina i Malewicza rozeszły się, a skrzydło konstrukty-wistyczne znalazło nową interpretację w działalności Rodczenki. Popowa, dotychczas wierna Malewiczowi, również wystąpiła przeciwko niemu.

Ostatecznym określeniem a zarazem zamknięciem rysującej się tutaj dalszej drogi konstruktywizmu, którą moglibyśmy nazwać fazę poszukiwań analitycznych, była zorganizowana wczesną jesienią 1921 roku wystawa „5x5 = 25" (Rodczenko, Ekster, Popowa, War-wara Stiepanowa, Aleksander Wiesnin), jednakże lata 1919-1921 obfitowały w wydarzenia, które objęły szerszy zakres zagadnień charakteryzujący ewolucję konstruktywizmu.

Zwycięstwo Rewolucji pozwoliło całej awangardzie artystycznej włączyć się aktywnie do pracy nad tworzeniem organizacyjnych podstaw nowej kultury — poprzez objęcie kluczowych stanowisk w Ludowym Komisariacie Oświaty, którego zadaniem była również reorganizacja struktury muzealnictwa i szkolnictwa artystycznego, oraz działalności politycznej — poprzez działalność agitacyjną i propagandową. Jednocześnie artyści przystąpili do za kwest* owan i a „obrazu" przez absolutyzację jego relacji strukturalnych aż do podważania całej dotychczasowej koncepcji sztuki. W ten sposób dążyli do określenia miejsca nowej wypowiedzi artystycznej i swojego w nowym kontekście społecznym. Ewolucja zmierzała ku pradj iirtywiwftggw Szczególnie czułym barometrem tych przemian były kolejne artykuły, ukazujące się od końca 1918 roku i z początkiem 1919 roku w piśmie „Iskusstwo Komuny" redagowanym przez Nikołaja Punina oraz Majakowskiego. Działalność teoretyczna Osipa Brika odegrała tu rolę zasadniczą. W kręgu inspiracji jeszcze „analitycznymi" pracami Rodczenki powstała w roku 1919 grupa Obmochu (Związek Młodych Artystów; m.in. Nikołaj Denisowski, Wasyl Komardenkow, S. Kostin, Konstantin Mieduniecki, Aleksander Naumow, Nikołaj Prussakow, bracia Władimir i Georgij Stenbergowie), przyjmując w efekcie swych poszukiwań program podważający zasadność dzieła „czystego" i indywidualnego twórcy^Cztery kolejne wystawy moskiewskie w łatach 1919, 1920, 1921 i 1923 — najlepiej ilustrują etapy radykalizacji haseł artystycznych tej grupy, W styczniu 1921 roku bracia Stenbergowie oraz Mieduniecki, członkowie Obmochu, w katalogu wystawy prac laboratoryjnych, kierują swe wezwanie ..knngTrnktywiśf    do

artystów, aby realizowali swe dzieła w fabryce. Po raz.p«en*iszy w tym wydawnictwie pojawia się nazwa ruchu — konstruktywizm^ o której niewiele wcześniej dyskutowano wśród architektów « malarzy.

|,VV roku 192Q powstała Pierwsza Robocza Grupa Konstruktywistów (m.ińTAleksander Gan, siostry Halina i Olga Cziczagowa. G. Miller), która głosiła z podobnych pozycji „śmierć sztuki”. Prace tej grupy zostały zaprezentowane dopiero w roku 1924 na moskiewskiej Pierwszej Dyskusyjnej Wystawie Aktywnej Sztuk* Rewolucyjne^/