DSC07627

rozpowszechnianiu wiadomości, a wyświetlane na wielkich ekranach, z daleka czytelne w dzień i w nocy, napisy-hasła informowały o problemach dnia. W stalowej konstrukcji wieży lokowano szybkie windy, mechaniczne schody oraz wszelkie instalacje. Podwójne szklane ściany wypełnione wodą miały spełniać funkcje termosu pozwalającego utrzymać jednolitą temperaturę wnętrz. W razie potrzeby przestrzeń konstrukcji stalowej można było dalej zabudowywać, przeprowadzać inne podziały wnętrz, lepiej odpowiadające danej chwili.

Proponując najbardziej monumentalną i śmiałą skalę Tatlin wiązał w swym projekcie nowe osiągnięcia techniczne (oczywiście niemożliwe do zrealizowania w ówczesnych warunkach) z określonymi potrzebami międzynarodowego ruchu rewolucyjnego. Nic też dziwnego, że będąc utopią techniczną, projekt ten pozostał wizją najmniej utopijną, jaka powstała w kręgu architektonicznych poszukiwań konstruktywis-tów tego czasu.

Wzorując się na tych założeniach zaprojektowano w latach dwudziestych wiele podobnych dzieł, choć już o mniejszej skali. Przytoczmy jeszcze opis projektu Mównicy na placu publicznym El Lissitzky'e-go - dwunasto metrowej konstrukcji z żelaza, eternitu i szkła, o formie ukośnie wznoszącego się rusztowania na sześciennej podstawie: „[...] dolny sześcian-podstawa - z przezroczystego materiału - mieści w sobie motor, który porusza poszczególne części składowe. Winda ze szkła podnosi rozmaitych mówców, dostojnych gości itp. na pierwszy, dolny balkon, pomyślany jako poczekalnia. Mówca, na którego kolej nadchodzi jedzie na drugie piętro i wchodzi na balkon, dotychczas ukryty. W chwili, gdy mówca na nim stanie, balkon wysuwa się ku przodowi i staje się punktem środkowym, dominującym nad całym otoczeniem. Mówca ma do rozporządzania tubę, wzmacniającą głos. Całość zakończona jest ekranem, który może służyć do umieszczenia hasła aktualnego w dzień, a filmowych ogłoszeń w nocy''³⁶.

W kręgu podobnych inspiracji powstały Radiooratory Kłucisa, Radiostacja Gabo, Kioski z czytelniami, projektowane przez Gana,

66. Aleksander Rodczenko. projekt kiosku, 1919

75 2

- f*rut Uic-